4-D kapsamında kamuda çalışan işçilerin, idareler tarafından bulundukları pozisyon dışında başka pozisyonlarda görevlendirildikleri kamuda bilinen bir uygulamadır. Bulunduğu pozisyondan daha iyi bir pozisyonda görevlendirdikten bir süre sonra işçilerin yeniden eski pozisyonlarında görevlendirilmeleri işçiler açısından sorun oluşturmaktadır.
4-D kamu işçilerinin başka bir pozisyonda görevlendirmelerine ilişkin TİS düzenlemeleri
4-D kamu işçilerinin başka bir atama yapıldıkları pozisyon dışında görevlendirilmelerine ilişkin farklı kurumlar tarafından yapılan toplu iş sözleşmelerinde birbiriyle örtüşen düzenlemeler bulunmaktadır. TİS’lerde öncelikle işçilerin atandıkları pozisyon dışında başka bir görev verilemeyeceği, her içinin kendi pozisyonunda çalıştırılacağının esas olduğu yönünde düzenlemeler bulunmaktadır.
Ancak idarenin ihtiyaç halinde işçileri bulunduğu pozisyon dışında daha nitelikli pozisyonlarda da çalıştırabileceği yönünde düzenlemelere de yer verilmiştir. 4-D kapsamında çalışan kamu işçileri açısından sorun tam da bu noktada ortaya çıkmaktadır. Belli bir süre kendi pozisyonu dışında daha nitelikli bir pozisyonda görevlendirilen işçilerin bir süre sonra yeniden aynı pozisyonda görevlendirilmeleri işçilerin mağduriyetine neden olduğu görülmektedir. Bu sorun hem nitelikli işin kaybedilmesi hem de nitelikli pozisyonda çalıştığı ücretten mahrum olmak suretiyle ortaya çıkmaktadır.
4-D kamu işçisi nitelikli bir pozisyonda 1 yıl çalıştıktan sonra daha niteliksiz pozisyonda görevlendirilemez
Kurumlar tarafından imzalana TİS’lerde bu sorunun giderilmesine ilişkin düzenlemelere de yer verilmiştir. Bu düzenlemeler genellikle 1 yıl vasıflı bir işte çalışan işçilerin vasıfsız bir işte çalıştırılamayacağı yönünde şekillenmektedir.
Bir örnekle açıklayalım: Kurumlar tarafından düzenlene TİS’lerde yer alan maddelere göre örneğin temizlik personeli olarak göreve başlayan bir işçi yönetici sekreteri olarak 1 yıl görevlendirildikten sonra yeniden temizlik personeli olarak görevlendirilmesi mümkün olmayacaktır.
4-D kamu işçilerine ilişkin Yargıtay’ın emsal kararı
Sağılık Bakanlığında temizlik personeli olarak göreve başlayan bir işçi bir süre sonra şoför olarak görevlendiriliyor. 1 Yılı aşkın bir süre şoför olarak çalıştıktan sonra temizlik personeli olarak yeniden görevlendiriliyor. Bunun iş koşullarında esaslı değişiklik olduğunu ileri süren işçinin talebi yerine getirilmeyince dava açılıyor. En nihayetinde Yargıtay temizlik görevlisi olarak göreve başlayan temizlik personelinin şoför olarak 1 yıl görev yaptıktan sonra vasıfsız bir işte görevlendirilemeyeceğine hükmediyor. Yargıtay kararının tam metni aşağıda yer almaktadır.
T.C.
YARGITAY
DOKUZUNCU HUKUK DAİRESİ
| Esas | : 2023/15543 |
| Karar | : 2024/747 |
| Tarih | : 18.01.2024 |
- İŞÇİNİN TİS HÜKMÜ UYARINCA VASIFSIZ İŞTE ÇALIŞTIRILAMAYACAĞININ TESPİTİ
- VASIFSIZ İŞTE ÇALIŞTIRILAMAYACAĞININ TESPİTİ
6356 s. Sendikalar ve TİS. K39
ÖZET
Uyuşmazlık; bir yıldan fazla süreyle vasıflı işte çalıştırılan davacının işyerinde bağıtlanan toplu iş sözleşmesi gereği vasıfsız bir işte çalıştırılmasının mümkün olup olmadığına ilişkindir. Davacının 1 yıldan uzun süre şoför olarak çalıştığı, toplu … sözleşmesinin 29 uncu maddesinin (d) bendi gereğince vasıfsız bir işte çalıştırılamayacağı ancak işçinin hangi işyerinde hangi işte çalışacağı konusundaki yönetim hakkının işverene ait olduğu, işvereni bu konuda değişiklik yapmaya zorlayacak ve yönetim hakkına müdahalede bulunulmasını gerektirecek bir hükmün mevzuatımızda bulunmadığı, bu nedenle İlk Derece Mahkemesince toplu … sözleşmesinin 29 uncu maddesi gereğince sadece davacının vasıfsız işte çalıştırılamayacağının tespitine karar verilmesi gerekir.
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/701 E., 2023/1341 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 42. … Mahkemesi
SAYISI : 2022/317 E., 2022/671 K.
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
- DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 08.01.2020 tarihinde açıktan atama yoluyla … … İlçe Sağlık Müdürlüğünde sürekli işçi statüsünde çalışmaya başladığını, 2020 yılının Mayıs ayına kadar temizlik işlerinde çalıştığını, daha sonra 2020 Mayıs ayından 25.04.2022 tarihine kadar şoför olarak çalışmaya devam ettiğini, 2022 Nisan ayı sonunda şifahen temizlik görevinde çalışması gerektiğinin söylendiğini ve çalışma koşullarında davalı Kurum tarafından … taraflı olarak esaslı değişikliğe gidildiğini, davacının 13.05.2022 tarihinde Kuruma verdiği dilekçe ile yapılan bu değişikliğin hukuka aykırı olduğunu ve vasıflı bir işte çalıştırılması talebinde bulunduğunu; ancak Kurum tarafından olumsuz yanıt verildiğini, müvekkilinin yaklaşık iki yıl boyunca vasıflı işlerde çalıştığını, toplu … sözleşmesinin 29 uncu maddesinde yer verilen açık hüküm gereğince vasıfsız işlerde çalıştırılamayacağını, müvekkilinin toplu … sözleşmesinden yararlanma … olduğunu belirterek, … … İlçe Sağlık Müdürlüğünün 24.05.2022 tarihli ve E-67489797-903.07.01 … yazısıyla verilen kararın kaldırılarak/iptal edilerek davalı işverenin müvekkilini toplu … sözleşmesine uygun olarak benzer mahiyette vasıflı bir işte görevlendirmesinin ifasına karar verilmesini talep etmiştir.
- CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davaya bakma görevinin idare mahkemesi olduğunu, davanın tespit davası olarak açılmasında hukuki yarar bulunmadığını, kadrosu temizlik personeli olan davacının bir süre şoför kadrosunda çalışmış olmasının sürekli şoför olarak çalışması sonucunu doğurmadığını, davacıya … Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü, … İlçe Sağlık Müdürlüğünün ilgili yazısı tebliğ edildiğinde yasal süre olan 6 günlük süre içerisinde herhangi bir itirazda bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalıya ait … … İlçe Sağlık Müdürlüğünde açıktan atama yoluyla 08.01.2020 tarihinde işe başladığı, işe giriş bildirgesinde davacının temizlik görevlisi olarak bildirildiği, … Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası ile … Sağlık … Sendikası arasında imzalanan işletme toplu … sözleşmesinin 29 uncu maddesinin (c) bendinde “Her işçi kendi kadro görevinde çalıştırılır. Ancak, hizmetin zorunlu kıldığı hallerde işveren veya vekili tarafından vasıflı bir kadroda görev verilenlere, bu görevleri devam ettiği sürece, yaptıkları işin karşılığı haklar verilir.” hükmünün, (d) bendinde ise “Vasıfsız işçi kadrosunda bulunmakla beraber, bir yıl süreyle vasıflı işçiler tarafından yapılması gereken bir işte çalışmış olanlar bu sürenin sonunda vasıfsız işte çalıştırılamazlar.” hükmünün yer aldığı, davacının sunulan özlük dosyasındaki görevlendirme evrakları incelendiğinde 1 yıldan uzun süre şoför olarak çalıştığı, temizlik görevlisi olarak çalışmadığı, davacının sendika üyesi olduğu, … … İlçe Sağlık Müdürlüğü tarafından temizlik görevlisi olarak çalıştırılmak istenmesinin açıkça toplu … sözleşmesine aykırı olduğu gerekçesiyle … … İlçe Sağlık Müdürlüğünün 24.05.2022 tarihli ve E-67489797-903.07.01 … kararının iptaline, davalı işveren tarafından davacının toplu … sözleşmesine uygun olarak benzer mahiyette vasıflı bir işte görevlendirilmesine karar verilmiştir.
- İSTİNAF
- İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
- İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; idare mahkemelerinin görevli olduğunu, davacının dava açmada hukuki yararı bulunmadığını, sürekli işçi temizlik kadrosunda görevli davacının ihtiyaç nedeni ile çeşitli birimlerde temizlik dışı görevlerde (şoför vb) çalıştırıldığını, şoför olarak çalıştırılma tarihleri incelendiğinde tam olarak Covid-19 salgınının en … olduğu dönemleri kapsadığını, … Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü … İlçe Sağlık Müdürlüğünün ilgili yazısı tebliğ edildiğinde yasal süre olan 6 günlük süre içerisinde davacının itirazda bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
- Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davaya bakmakla adli yargı görevli olduğundan davalı vekilinin yargı yolu itirazının yerinde olmadığı, sunulan özlük dosyasındaki görevlendirme evrakına göre davacının 1 yıldan uzun süre şoför olarak çalıştığı, toplu … sözleşmesinin 29 uncu maddesinin (d) bendi gereğince vasıfsız bir işte çalıştırılamayacağı ancak işçinin hangi işyerinde hangi işte çalışacağı konusundaki yönetim hakkının işverene ait olduğu, işvereni bu konuda değişiklik yapmaya zorlayacak ve yönetim hakkına müdahalede bulunulmasını gerektirecek bir hükmün mevzuatımızda bulunmadığı, bu nedenle İlk Derece Mahkemesince toplu … sözleşmesinin 29 uncu maddesi gereğince sadece davacının vasıfsız işte çalıştırılamayacağının tespitine karar verilmesi gerekirken, … … İlçe Sağlık Müdürlüğünün 24.05.2022 tarihli ve E-67489797-903.07.01 … kararının iptali ile davalı işveren tarafından davacının toplu … sözleşmesine uygun olarak benzer mahiyette vasıflı bir işte görevlendirilmesine karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçeleriyle istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne ve toplu … sözleşmesinin 29 uncu maddesi gereğince davacının vasıfsız işte çalıştırılamayacağının tespitine karar verilmiştir.
- TEMYİZ
- Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
- Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
- Gerekçe
Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; bir yıldan fazla süreyle vasıflı işte çalıştırılan davacının işyerinde bağıtlanan toplu … sözleşmesi gereği vasıfsız bir işte çalıştırılmasının mümkün olup olmadığına ilişkindir.
İlgili Hukuk
6100 … Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 … Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
4857 … … Kanunu’nun 22 nci maddesi, 6356 … Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun 39 uncu maddesi.
Değerlendirme
Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 … Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
- KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 … Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı … harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.