Soru:
Kolay gelsin iyi çalışmalar. Ben bir işyerinde 12 saat çalışan biriyim. 2 gündüz 2 gece 2 tatil şeklinde ayda 20 gün çalışmaktayız. Sabah 7.30 akşam 19.30 saatleri arasında. Bizim fazla mesai ücretimiz nedir? Ücretimiz Devletin belirlediği ücretten düşük bunun için ne yapabiliriz? Yemek kartına 880 TL yatmakta. yemek için hakkımız var mıdır. Ve fazla mesai düşük verdiğinden talep hakkimiz nedir?
Cevap:
Soruda verilen bilgilere göre işçimizin 2023 yılı Ocak ayında işe başladığını ve asgari ücret ile çalıştığını varsayarak hesaplama yapalım. İşçimiz gündüz vardiyasında 07.30 – 17.30 saatleri arasında, gece vardiyasında 19.30 – 07.30 vardiyasında 12 saat çalışmaktadır. Buna göre yargı kararları gereğince 1,5 saat ara dinlenme süresi düşüldüğünde günlük çalışması 10,5 saat olacaktır. Buna göre işçimizin Ocak ayındaki fazla çalışma süresini belirleyelim.
Ocak ayı fazla çalışma süresi ne kadar olur?
Aşağıda yer alan tabloda işçinin Ocak ayında yaptığı çalışmaya göre fazla çalışma süresi belirlenmiştir.
| Gün | Günlük Çalışma Süresi | Haftalık Çalışma Süresi | Haftalık Fazla Çalışma Süresi |
|---|---|---|---|
| 1 Ocak 2023 Pazar | |||
| 2 Ocak 2023 Pazartesi | 10,50 | ||
| 3 Ocak 2023 Salı | 10,50 | ||
| 4 Ocak 2023 Çarşamba | 10,50 | ||
| 5 Ocak 2023 Perşembe | 10,50 | ||
| 6 Ocak 2023 Cuma | |||
| 7 Ocak 2023 Cumartesi | |||
| 8 Ocak 2023 Pazar | 10,50 | 52,50 | 7,50 |
| 9 Ocak 2023 Pazartesi | 10,50 | ||
| 10 Ocak 2023 Salı | 10,50 | ||
| 11 Ocak 2023 Çarşamba | 10,50 | ||
| 12 Ocak 2023 Perşembe | |||
| 13 Ocak 2023 Cuma | |||
| 14 Ocak 2023 Cumartesi | 10,50 | ||
| 15 Ocak 2023 Pazar | 10,50 | 52,50 | 7,50 |
| 16 Ocak 2023 Pazartesi | 10,50 | ||
| 17 Ocak 2023 Salı | 10,50 | ||
| 18 Ocak 2023 Çarşamba | |||
| 19 Ocak 2023 Perşembe | |||
| 20 Ocak 2023 Cuma | 10,50 | ||
| 21 Ocak 2023 Cumartesi | 10,50 | ||
| 22 Ocak 2023 Pazar | 10,50 | 52,50 | 7,50 |
| 23 Ocak 2023 Pazartesi | 10,50 | ||
| 24 Ocak 2023 Salı | |||
| 25 Ocak 2023 Çarşamba | |||
| 26 Ocak 2023 Perşembe | 10,50 | ||
| 27 Ocak 2023 Cuma | 10,50 | ||
| 28 Ocak 2023 Cumartesi | 10,50 | ||
| 29 Ocak 2023 Pazar | 10,50 | 52,50 | 7,50 |
| 30 Ocak 2023 Pazartesi | |||
| 31 Ocak 2023 Salı | |||
| TOPLAM | 30,00 | ||
Yukarıda tabloda da görüldüğü gibi işçinin Ocak ayı içindeki fazla çalışma süresi 30 saattir. Ay içindeki fazla çalışma süresi belirlenirken önceki aydan devreden hafta hesaplamaya dikkate alınır. Ancak ayın son haftası sonraki aya devrediyorsa cari aydaki hesaplamada dikkate alınmaz. Devreden haftadaki çalışmalar sonraki ayda dikkate alınır. Bu nedenle sonraki aylarda aydaki pazar günleri sayısına göre fazla çalışma süresi de değişiklik gösterecektir.
Fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?
Yukarıda hesabını yaptığımız fazla çalışma süresine göre işçinin fazla çalışma ücretini hesaplayalım. Bilindiği gibi fazla çalışma ücreti saatlik ücretin 1,5 katı üzerinden hesaplanmaktadır. Asgari ücret alan işçinin saatlik ücreti (10.008,00 / 30 gün / 7,5 saat=) 44,48 TL/brüt olacaktır. Buna göre fazla çalışmaya esas saatlik ücret (44,48 x 1,5=) 66,72 TL/brüt olacaktır.
Yukarıda hesapladığımız gibi işçinin aylık fazla çalışma süresi 30 saattir. Buna göre işçimizin 2023 yılı Ocak ayı fazla mesai ücreti (30 saat x 66,72=) 2.001,60 TL/brüt olacaktır. Buna göre işçinin 2023 yılı Ocak ayı ücreti (10.008,00 + 2.001,60=) 12.009,60 TL/brüt olacaktır.
2023 yılı Ocak ayı net ücret ne olur?
2022 yılı itibariyle ücret gelirlerinin asgari ücrete denk gelen kısmı gelir ve damga vergisinden istisna edildi. Buna göre asgari ücret alan bir işçinin fazla çalışma ücreti gelir ve damga vergisine tabidir. Yasal kesintiler yapıldıktan sonra fazla çalışma ücreti olarak işçimiz 1.430,96 TL/net alacaktır. Bu durumda asgari ücretle beraber işçimizin eline (8.506,80 + 1.430,96=) 9.937,76 TL/net olacaktır.
Neler yapılabilir?
Öncelikle şunu belirtmeliyiz temel ücretinizin asgari ücretin altında olmaması gerekiyor. Eğer asgari ücretin altında bir ödeme yapılıyorsa iş akdinizi haklı nedenle feshedebilirsiniz.
Belirttiğiniz çalışma sisteminize göre hesabına yaptığımız fazla çalışma ücreti ödenmiyorsa yine fazla çalışma ücretini geriye dönük talep etme imkanınız bulunmaktadır. Eğer ödenmezse yine iş sözleşmenizi haklı sebeple feshederek kıdem tazminatı talep edebilirsiniz.
Sorunuzda yemek için karta yükleme yapıldığını belirtiyorsunuz. Yemek yol ve benzeri yardımlar işyeri uygulamalarına bağlı olarak değişir.
Yaptığımız hesaplama tam çalışma durumunuza göre yapılmıştır. İşyerinizdeki kayıtlar farklı olması halinde hesaplama da farklı olacaktır. Konuya ilişkin uzman bir avukattan yardım almanızı öneririz. Bizim görüşlerimiz verdiğiniz bilgilere göre yapılan bir değerlendirme olup, hukuki görüş değildir.