Okuyucularımızdan gelen soruları yanıtlıyoruz.
Soru: Merhabalar. Özel bir şirkette güvenlik görevlisi olarak çalışmaktayım. Günlük 12 saat üzerinden çalışıyorum ve bizlere doldurtulan mesai formunda ise sadece iki saatlik mesai yazabiliyoruz. 20:30 başlangıç 8:30 bitiş saatim. Haftanın 6 günü çalışıp bir gün izin kullanıyorum buna istinaden bizlere ödenen mesai ücreti ise günlük 2 saat üzerinden hesaplanmaktadır. Mesai başlangıcı ve bitisinde parmak izi okutuyorlar. Bu durum göz önünde bulundurularak eksik ödenen mesai ücretimi işyerinden talep edebilir miyim? ayrıca eksik ödeme yapıldığından dolayı iş akdimi fesih edebilir miyim?
Cevap: Sorunuzda haftanın 6 günü rutin çalışmanızın 20.30 – 08.30 saatleri arasında olduğunu, bu çalışma sisteminize göre günlük 2 saat fazla çalışma ücreti ödendiğini belirtiyorsunuz. Öncelikle haftalık çalışma sürenizi ve buna göre fazla çalışma sürenizi belirleyerek sorunuzu yanıtlayalım.
Haftanın 6 günü 12 saat çalışan bir işçinin haftalık çalışma süresi ve fazla çalışma süresi
Fazla çalışma süresi haftalık 45 saati aşan çalışma sürelerinden oluşur. Çalışma sürenizin 20.30 – 08.30 saatleri arasında olduğu dikkate alındığında, 12 saatten Yasa ve Yargı içtihatlarına göre 1,5 saat ara dinlenme süresi düşüldüğünde günlük çalışma süreniz 10,5 saat olacaktır. Buna göre haftalık çalışma süreniz (6 x 10,5=) 63 saat olacaktır. Buna göre haftalık fazla çalışma süreniz (63 – 45=) 18 saat olacaktır. Bu da ortalama olarak ayda 72 saate karşılık gelir. Ancak bazı aylar bu tutar daha fazla olabileceği gibi bazı aylar da ise daha az olabilir.
sorunuzdan anladığımız kadarıyla işvereniniz fazla çalışmanızı günlük çalışma süresi üzerinden hesaplıyor. Ancak bu yasal olarak doğru bir hesaplama değildir. Fazla çalışma süresi işçinin bir haftalık çalışmasın 45 saati aşan kısmından oluşmaktadır.
Ücret bordrolarında fazla çalışma tahakkuku bulunması durumunda ne yapabilirsiniz?
Sorunuzda günlük 2 saate dikkate alınarak fazla çalışma ücreti ödendiğini belirtiyorsunuz. Öncelikle belirtelim ki işçinin ücret bordroları imzalıysa ve imzalı ücret bordrolarında fazla çalışma tahakkuku varsa işçi bordroda tahakkuk ettirilenden daha fazla çalıştığını iddia edemeyecektir.
Yargıtay’ın genel kabul görmüş ilke kararlarına göre imzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti tahakkuku bulunduğu durumda işçiye hak ettiği fazla çalışmalarının ödendiği kabul edilmektedir. Bu durumda işçi bordrosunda tahakkuk ettirilen süreden daha fazla çalıştığını iddia edemeyecektir. Ancak bunun iki istisnası bulunmaktadır:
I – İmzalı ücret bordrolarına ihtirazı kayıt koyulması
Ücret bordrolarında fazla çalışma tahakkuku bulunduğu durumda bordroda kayıtlı olan fazla çalışma süresinden daha fazla sürede çalıştığını düşünen işçi, imza atarken fazla çalışma süresinin eksik olduğunu yazarak imzalayabilir. Bu durumda işçi, fazla çalışma tahakkuku bulunan bordrolar imzalı olsa bile daha çok fazla çalışma yaptığını tanık dahil her türlü delille kanıtlayabilir.
II- İmzalı ücret bordrolarında kayıtlı olan sürüden daha çok fazla mesai yaptığını düşünen işçi işyeri kayıtlarıyla fazla çalışma iddiasını kanıtlayabilir
Bordrolarda fazla çalışma tahakkuku var ve bordrolar işçi tarafından imzalanmış. İtirazı kayıtta koyulmamış. Bu durumda işçi işyeri kayıtlarını esas alarak bordroda kayıtlı olandan daha çok fazla mesai yaptığını kanıtlayabilir. Çalıştığınız kurumda işi giriş ve işten çıkışlarda kayıt tutulduğunu belirtiyorsunuz. Yukarıda yaptığımız hesaplamaya göre ödenen fazla çalışma ücretinin eksik olduğunu düşünüyorsanız işyeri kayıtlarını esas alarak fazla çalışmanızı kanıtlayabilirsiniz.
Fazla çalışma ücreti eksik ödenen işçi ne yapabilir?
Fazla çalışma ücreti eksik ödenen işçi öncelikle işyerine yazacağı bir yazı ile eksik ödenen fazla çalışma ücretini talep edebilir. Uygulamada genellikle noter aracılığıyla yapılmaktadır. İşveren bunu ödemediği takdirde işçinin fazla çalışma ücretinin eksik veya hiç ödenmemesi nedeniyle iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır. Açılacak olan davada kıdem tazminatıyla beraber ödenmeyen diğer işçilik alacaklarını talep hakkı da bulunmaktadır.
Yaptığımız değerlendirme hukuki bir değerlendirme olmayıp, kanaatlerimizden oluşan uzman görüşüdür. Hukuki bir değerlendirme için alanında uzman bir avukattan yardım almanızı öneririz.