Fazla çalışma ücreti bir işçinin haftalık 45 saati aşan çalışmaları için ödenir. Fazla çalışma ücreti ödenmeyen işçi iş sözleşmesini feshederek iş mahkemelerinde açılan davalarda kıdem tazminatı talep edebileceği gibi ödenmeyen fazla çalışma ücretini de talep edebilmektedir. Ancak işçinin fazla çalışma yaptığını kanıtlaması gerekir.
Fazla çalışma süreleri tanık beyanıyla kanıtlanabilir mi?
İşçi fazla çalışma yaptığı iddiasıyla dava açtığı zaman iddia ettiği fazla mesailerini kanıtlaması gerekir. İşçi tarafından yapılan fazla çalışmalar işyeri kayıtlarına dayanılarak kanıtlanması mümkündür. İşyeri kaydının olmadığı durumda fazla çalışma nasıl kanıtlanacaktır. Bu noktada iş mahkemeleri tanık anlatımlarını esas alarak işçinin fazla mesailerini belirleme yoluna gitmektedir.
Fazla çalışmanın tanık anlatımlarıyla kanıtlanabilmesi için Yargıtay’ın genel kabul görmüş ilkelerine uygun şartların olması gerekir. Bunları sırayla inceleyelim
I- İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma tahakkuku varsa daha çok fazla çalışma yapıldığı tanık anlatımlarıyla kanıtlanamaz
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 9. Hukuk Dairesi 20.12.2021 tarih ve 2021/12454 Esas, 2021/16665 Karar sayılı ilamı bize yol göstermektedir. Yargıtay anılan içtihadı aşağıda ki gibidir.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda ise işçinin ihtirazi kayıt ileri sürmesi beklenemeyeceğinden, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının her türlü delil ile ispatı mümkündür.
Yargıtay’ın bu kararına göre imzalı ücret bordrolarında fazla çalışma tahakkuku bulunuyorsa işçi daha çok fazla çalışma yaptığını ileri süremeyecektir. Ancak bordroları imzalarken bordrolardaki tahakkukun yapılan fazla çalışmadan daha çok olduğu yönünde itirazı kayıt düşürse durum farklı olur. bu durumda işçi tanık dahil her türlü delille daha çok fazla çalışma yaptığını ileri sürebilir.
Bordro imzalı olsa ve ihtirazı kayıt bulunmazsa işçi daha çok fazla çalışma yaptığını ancak yazı belgeyle kanıtlayabilir. Başka bir anlatımla bu durumda işçi işyeri kayıtlarına dayanarak fazla çalışma iddiasını kanıtlayabilir.
II – Tanıkların işçinin çalışma düzenini bilebilecek durumda olması gerekir
Anılan Yargıtay kararında özetle;
Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkan dahilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
İşçi tanık gösterirken kendisiyle ayın işyerinde çalışan işçileri tanık göstermesi gerekir. Esasında böyle bir zorunluluk yoktur. Ancak tanıkların işçinin işe geliş saati, işten çıkış saati vb bilgilere sahip olması gerekir. Başka bir anlatımla tanıklar işçinin çalıştığı işyeri şartlarını bilebilecek durumda olması ve tanıklıklarının görgüye dayanması gerekir. Bunu da ancak aynı işyerinde çalışan diğer işçiler bilir. Aynı işyerinde çalışan işçiler tanık gösterilemiyorsa komşu işyeri işçileri de tanık gösterilebilir.
Diğer bir hususta tanıkların işçiyle aynı dönemde çalışmış olması gerekir. İşçi hangi dönem için fazla çalışma talebinde bulunuyorsa tanıkların da o dönemde işçinin çalışma durumunu bilebilecek durumda olmaları gerekir. Fazla çalışma ücreti hesaplanırken tanıkların tanıklık ettikleri süreyle sınırlı olarak hesaplama yapıldığından, işçilerin tanık seçiminde buna dikkat etmeleri önem arz etmektedir.
III- Tanıkların aynı işverene karşı dava açmamış olmaları gerekir
Yargıtay anılan kararında özetle aşağıdaki gibi devam etmiştir.
Çalışma sürelerinin ispatı noktasında işverene karşı dava açan tanıkların beyanlarına ihtiyatla yaklaşılması gerekir. Fazla çalışma, hafta ve genel tatili alacaklarının ispatında salt husumetli tanık beyanlarıyla sonuca gidilemez. Bununla birlikte yan delil ya da olgularla desteklenen husumetli tanık beyanlarına itibar edilmelidir. Bu çerçevede; işin ve işyerinin özellikleri, davalı tanıklarının anlatımları, iş müfettişinin düzenlediği tutanak veya raporlar ve aynı çalışma dönemi ile ilgili olarak söz konusu alacakların varlığına ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararları gibi hususlar yan delil ya da olgular olarak değerlendirilebilir.
Buna göre işçi aynı işverene karşı dava açmış diğer işçilerin tanıklıklarına dayanamaz. Tanık aynı işverene karşı dava açtığı için aralarında menfaat birliği vardır. Bu nedenle Yargıtay husumetli tanık beyanına ihtiyatla yaklaşılması gerektiğini belirtiyor. Bu nedenle tanık belirlenirken işverenle davalı olmayan işçiler arasından seçilmesi önem arz etmektedir.
Fazla çalışma ücretinin tanık anlatımına dayanılarak kanıtlana bilmesi için özetle;
- Tanıkların işçinin çalışma şartlarını bilebilecek durumda olması gerekir. İşyeri şartlarını bilmeyen tanık anlatımlarına itibar edilmeye bilir.
- Tanıkların işçinin çalışma süresine tanıklık etmeleri gerekir. Başka bir anlatımla tanıkların işçiyle aynı işyerinde aynı dönemde çalışmış olmaları gerekir. Aksi durumda sadece tanığın tanıklık ettiği süreye ilişkin hesaplama yapılır
- Tanıkların aynı işverene karşı dava açmamış olmaları gerekir. Salt husumetli tanık beyanıyla fazla çalışma ücretinin kanıtlanması mümkün olmayabilir.