Haftalık çalışma süresi 45 saati aşabilir mi?
Fazla çalışma ücreti ödenebilmesi için bir işçinin haftalık çalışma süresinin 45 saati aşması gerekmektedir. İş Kanununa göre işçinin haftalık yasal çalışma süresi 45 saattir. Yasal çalışma sürelerini aşan çalışmalar için saatlik ücretin 1,5 katı olacak şekilde fazla çalışma ücreti ödenir.
İşveren haftalık 45 saati, günlük 11 saati aşmayacak şekilde haftanın günlerine dağıtabilir. Burada ortaya çıkan sorun işçinin çalışması haftalık 45 saati aşmasa bile günlük çalışması 11 saati aşması durumunda ortaya çıkmaktadır. İş Kanunun 63. maddesinde, tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresinin, işyerlerinde haftanın çalışılan
günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Günlük 11 saati aşan çalışmalar için her bir saat için fazla çalışma ücreti ödenir
Buna göre bir işçinin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa bile günlük 11 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekecektir. İşvereneler tarafından bu husus genellikle gözden kaçırılmakta olup, haftalık 45 saati aşmadığı halde günlük 11 saati aşmayan çalışmalar için ödenmeyen fazla çalışma ücreti işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme imkanı verecektir. Bu da işverenlerin kıdem tazminatı ödemek zorunda kalacağı anlamına geliyor.
Yargıtay ne diyor?
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 01.03.2018 tarih ve 2017/10355 E, 2018/4649 E, sayılı ilamında özetle;
“İşçinin normal çalışma süresi 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan hükme göre, genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Fazla çalışmalar ve fazla sürelerle çalışmalar İş Kanunu’nun 41- 43. maddeleri ile İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinde düzenlenmiş olup, fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. Ancak tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresinin, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabileceği ilkesi benimsenmiştir. Yine aynı maddede “Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir” düzenlemeleri yer almaktadır.
Günlük çalışma süresinin 11 saati aşamayacağı Kanunda emredici şekilde düzenlendiğine göre, bu süreyi aşan çalışmaların denkleştirmeye tabi tutulamayacağını ve zamlı ücret ödemesi veya serbest zaman kullanımının söz konusu olacağı kabul edilmelidir….” şeklindedir.
Bu durumda işçinin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa bile günlük 11 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir.