Fazla çalışma ücreti haftalık 45 saat üzerinde çalışılan süreler için ödenmektedir. İş Kanununda yasal çalışma süresi haftalık 45 saat olarak düzenlenmiştir. İşveren haftalık 45 saatlik süreyi haftanın günlerine bölerek işçiyi çalıştırabilir. Örneğin örneğin işveren haftanın 5 günü günlük 9 saat olacak şekilde işçiyi çalıştırabilir. Ancak günlük çalışma süresi hiç bir şekilde 11 saati aşamaz.
İşçinin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa bile günlük çalışma süresi 11 saati aştığı durumda 11 saat üzerindeki çalışmalar yine fazla çalışma ücreti olarak işçiye ödenir. Ayrıntılı bilgi için konuya ilişkin düzenlediğimiz yazımızı okuyabilirsiniz.
24 Saat Çalışan güvenlik görevlisi için fazla çalışma ücreti nasıl belirlenir?
Güvenlik görevlilerinin çalışma sistemi 12 saat çalışıp 24 saat dinlenme, 24 saat çalışıp 24 saat dinlenme veya 24 saat çalışıp 48 saat dinlenme vb şekilde olduğu bilinmektedir. Örneğin 34 saat çalışıp 48 saat dinlenen bir güvenlik işçisini ele alalım. Bu sisteme göre çalışan işçi hiç bir şekilde haftalık 45 saat çalışmayı dolduramayacaktır. Ancak 24 saat çalışmada günlük 11 saati aştığı için 11 saati aşan kısım için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus işçinin 24 saat çalışması içinde uyku ihtiyacını giderip gidermediğidir. Uyku ihtiyacını gideriyorsa hesaplama farklı olacaktır. Yargı içtihatları bu yöndedir. Yargıtay kararlarına göre konuyu irdeleyelim.
Yargıtay ne diyor?
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 11.01.2018 tarihli ve 2017/10355 Esas, 2018/4649 Karar Sayılı içtihadında 24 saat çalışan işçinin uyku ihtiyacını gidermesi halinde fazla çalışma ücretinin çalıştığı günlerde 3 saat olacağını belirtiyor.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Dairemizin yerleşik uygulamasına göre, ilke olarak, 24 saatlik çalışma esasında işçi uyku ihtiyacını gideriyor ise 10 saat, işçinin uyku ihtiyacını gideremediği 24 saat esaslı çalışmada ise yemek ve sair ihtiyaçları sebebiyle 4 saat ara dinlenme yaptığı kabul edilmelidir(Y.HGK. 08.02.2017 gün ve 2014/22-2460 Esas, 2017/230 Karar).
24 saatlik çalışmada uyku ihtiyacını gideren işçinin fazla çalışma süresi
Yer verdiğimiz Yargıtay’ın ilke kararından da anlaşılacağı üzere işçi 24 saatlik çalışma diliminde uyku ihtiyacını gideriyorsa 10 saat ara dinlenme süresi düşülmesi gerekmektedir. Buna göre vardiyasındaki çalışma süresi 14 saat olacaktır. Buna göre 11 saatin üzeri 3 saat için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekiyor.
İşçinin 24 saat çalışıp 48 saat dinlendiğini varsayalım. Buna göre çalışma süresi haftalık 45 saati geçmese bile, bir ay içinde her bir vardiyada 3 saat fazla çalıştığı için aylık fazla çalışma ücreti de buna göre hesaplanır. Örneğin işçi bir ay içinde 10 vardiya çalışmış olsun bu durumda aylık 30 saat fazla çalışma ücreti alması gerekir.
24 saatlik çalışmada uyku ihtiyacını gidermeyen işçinin fazla çalışma süresi
Yargıtay ilke kararlarına göre 24 saat çalışma süresinde uyku ihtiyacının giderilmesi durumunda 4 saat ara dinlenme süresi düşülmesi gerekmektedir. Bu durumda işçinin her bir vardiyadaki çalışma süresi 20 saat olacaktır. Günlük 11 saat üzerindeki çalışmalar fazla çalışma kabul edildiğinden işçinin her bir vardiyada 9 saat fazla çalıştığı duruma göre hesaplama yapılır.
Örneğimizde olduğu gibi işçinin ayda 10 vardiya yaptığını kabul edersek aylık fazla çalışma süresi 90 saat olacaktır.