Daha önce düzenlediğimiz yazımızda ilave tediyenin ne olduğunu, hangi işçilerin ilave tediye ödemesinden yararlanacağı hususlarında açıklama yapmıştık. İlave tediyeye ilişkin daha geniş bilgi için tıklayınız. Bu yazımızda ilave tediye hesaplamasının nasıl yapılacağı hususuna değineceğiz. İlave tediye hesaplanmasında en önemli iki kriter işçinin ücreti ve hesaplamaya esas çalışma süresidir.
İlave tediye hesaplamasında 26 günlük süre dikkate alınır!
6772 sayılı Kanununda ödenecek ilave tediyenin işçinin bir aylık ücreti olduğu belirtilmiştir. Ancak anılan Yasanın 4. maddesinde aynen “Aylık istihkakların hesabında fazla mesai, evlilik, çocuk zamları veya primleri, ayni yardımlar, hafta ve genel tatil ücretleri gibi esas ücrete munzam tediyeler nazarı itibara alınmaz…” şeklinde hüküm bulunmaktadır. Yasada yer alan bu düzenlemeyi dikkate alan Yargıtay, ilave tediye esas ücretin belirlenirken hafta tatilleri için ödenen ve ayda ortalama 4 gün olan sürenin dışlanması gerektiği yönünde içtihat etmiştir. Başka bir anlatımla ilave tediye hesaplanırken işçinin 30 günlük ücreti değil “26 günlük ücret miktarında” hesaplanması gerektiği sonucuna varmıştır. Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararları nedeni ile ilave tediye 26 günlük ücret üzerinden hesaplanmaktadır.
İlave tediye hesaplamada hangi süreler dikkate alınmalıdır
Yasanın 4. maddesinde işçilerin 1 yıllık çalışma süresinin hesabında ilave tediye ödenmesi açısından hangi sürelerin dikkate alınacağı hususlarına yer verilmiştir. Buna göre:
- Kanuni izinler (Yıllık izin, hafta tatili vb yasadan kaynaklı izinler)
- İdari izinler
- Ulusal bayram ve genel tatil günleri
- Yine yasa gereğince münavebeli işçilerin (vardiyalı işçilerin) münavebe sebebiyle çalıştırılmadıkları günler çalışmış gibi sayılır
Bunun haricinde 6772 sayılı Yasada belirtilen süreler dışında kalan aşağıda belirttiğimiz sürelerin de ilave tediye hesabına esas sürelerden sayılmaması gerektiği kanaatindeyiz.
- Kadın işçilerin analık izninden sonra kullandıkları 6 aylık ücretsiz izin
- Erkek işçilerin askerlikte geçen süreleri
- Hastalık raporlarının makul süreyi aşan kısmı
- Gözaltına alınma veya tutuklulukta geçen süreler
- Ücretsiz izinler
- İş sözleşmesinin askıda olduğu diğer süreler
Yukarıda yer verdiğimiz bu sürelerin de hesaplamada dikkate alınması gerektiğini değerlendiriyoruz.
İlave tediye hesaplanırken hangi ücret dikkate alınır?
Yasa ilave tediye ödemesine esas ücretin belirlenmesinde işçiye yapılan bazı ödemelerin dikkate alınmayacağını belirtmektedir. Yasaya göre dikkate alınmayacak ödemeler:
- Fazla mesai
- Evlilik, çocuk zamları veya primleri
- Ayni yardımlar
- Hafta ve genel tatil için yapılan ödemeler (işçinin çalışmadığı halde yapılan ödemeler)
- Yol parası
- Esas ücrete munzam tediyeler şeklinde belirlenmiştir.
İlave tediye hesaplamasında, Yasadan da anlaşılacağı gibi işçinin temel ücretinin esas alınması gerekmektedir. Burada önemli olan diğer bir hususta yapılacak hesaplamada işçinin fiili ücretinin dikkate alınması gerektiğidir. Nitekim Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 05.03.2019 tarih, 2018/15126 Esas, 2019/5009 Karar sayılı ilamında özetle “6772 sayılı Kanun’dan kaynaklanan ilave tediye alacağının ise, davacıya fiilen ödenen aylık ücret miktarı üzerinden hesaplanarak hüküm altına alınması doğrudur.” şeklinde hüküm kurarak ilave tediyenin işçinin yalnızca temel ücreti esas alınarak hesaplanacağını belirtmiştir.
İlave tediye nasıl hesaplanır?
Yukarıda izah ettiğimiz gibi ilave tediye hesaplanırken işçinin bir aylık temel ücreti dikkate alınır. 1 aylık ücretin belirlenmesinde hafta tatillerinin hesaba katılmayacaktır. Bu durumda işçinin 26 günlük ücret üzerinden hesaplama yapılması gerekecektir. Buna göre işçinin bir tam ay çalışması karşılığında ödenen çıplak brüt ücretin tespiti gerekmektedir. Bu ücretin 30 güne bölünmesiyle günlük brüt ücrete ulaşılmaktadır.
- Günlük Brüt Ücret = Aylık Ücret / 30 Gün şeklinde hesaplanacaktır.
İşçiye yılda 2 defa ilave tediye ödendiği varsayımı altında; bir yılda toplam ilave tediye alacağı gün sayısı:
- İlave Tediye Gün Sayısı: 26 gün x 2 ilave tediye= 52 gün olacaktır.
İşçinin bir tam yıl çalıştığı durumda alacağı ilave tediye hesabı
Bu aşamada adım adım hesaplamayı yapalım:
İşçinin çalışmasının tam bir yıl olduğu durumda ödenmesi gereken ilave tediye: 360 gün x 52 gün / 360 gün = 52 gün olacaktır. 4 parça olarak ödendiği durumda her bir ödemede (52 gün / 4=) 13 günlük ilave tediye ödemesi yapılacaktır. (SGK’ya hizmet süresi 30 gün üzerinden bildirildiği için 1 yılın 360 gün 1 ayında 30 gün alınması gerektiği kanaatindeyiz)
İşçinin yılın belli bir bölümünde çalışmadığı durumda alacağı ilave tediye hesabı
Çalışılan gün sayısı x 52 gün / 360 gün= Hak edilen ilave tediye günü şeklinde hesaplanacaktır. Hak edilen ilave tediye gün sayısının işçinin bir günlük ücreti ile çarpında ödenecek brüt tutar hesaplanmış olur.
2023 yılında asgari ücret alan bir işçinin ilave tediye örnek hesabı
İşçinin 10.05.2023 yılında işten ayrıldığı varsayalım. Yılda iki defa ilave tediye verildiği durumda işçiye ödenecek ilave tediye gün sayısı; 01.01.2023 – 10.05.2023 tarihleri arasına denk gelen 130 gün olacaktır. Bu durumda işçiye:
130 gün x 52 gün / 360 gün = 18,77 gün üzerinde ilave tediye ödenecektir. Ancak işçinin daha önce 13 günlük ödemeyi aldığı varsayıldığında (18,77 – 13=) 5,77 günlük ilave tediye ödemesi yapılmalıdır. İş Kanununda yer alan işçi menfaatine yorumlama gereğince 5,77 günün 6 gün olarak kabul edilmesi gerektiği kanaatindeyiz.
Buna göre işçiye yapılan ödeme tutarı, işçinin günlük brüt ücretine göre (Günlük brüt ücret x 6gün=) şeklinde hesaplanacaktır. Asgari ücret 2023 yılında 10.008,00 TL/brüttür. Buna göre işçinin günlük ücreti 333,60 TL/brüttür. İşçiye ödenmesi gereken kıst ilave tediye tutarı ise (333,60 x 6=) 2.001,6 TL/brüt olacaktır.