İş Kanununa göre yıllık izin süreleri
4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesine göre bir işyerinde bir yıl hizmet süresini dolduran işçi yıllık ücretli izin hakkına sahip olur. İş Kanununda yıllık ücretli izin süreleri aşağıda yer aldığı şekliyle düzenlenmiştir.
- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 gün
- Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 gün
- Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 gün olarak düzenlenmiştir.
İş Kanununda yer alan bu süreler en az süreler olup, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir
Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık izin ücreti hangi şartlarda ödenir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 59. maddesinde göre iş sözleşmesinin sona ermesi halindi, işçiye kullandırılmayan yıllık izinlerine ilişkin ücretin ödenmesi gerekir. yıllık izin ücreti ödenirken işçinin son aldığı ücret dikkate alınır.
Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin sonlandırılması zorunlu bir şarttır. Ancak sözleşmenin ne şekilde sonlandırıldığının bir önemi yoktur. Başka bir anlatımla ister işçi tarafından ister işveren tarafından sonlandırılmış olsun, her durumda işçi kullandırılmayan yıllık izinleri için yıllık ücretli izin hakkına sahip olur. İş sözleşmesinin sona erme şeklinin ve haklı olup olmadığının da bir önemi bulunmamaktadır.
Yıllık izin kullandırıldığını hangi tarafın kanıtlaması gerekir?
İşçi iş sözleşmesinin feshedilmesiyle kullanmadığı yıllık izinleri olduğunu belirterek yıllık izin ücreti talebinde bulunabilir. Bu durumda yıllık izinlerin kullandırıldığını işverenin kanıtlaması gerekmektedir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya izin formları vb eşdeğer bir belge ile ispatlayabilir. Ancak bu belgelerin işçi tarafından imzalanmış olması gerekmektedir.
İşçinin çalışması devam ederken yıllık izin ücreti ödenebilir mi?
Yıllık izin ücreti iş akdinin feshiyle doğan bir alacaktır. Yasa gereğince işçiye çalışma süresinde mutlaka yıllık izin kullandırılması gerekmektedir. Yargıtay yıllık izin hakkı anayasal temeli olan bir dinlenme hakkı olduğunu belirtmektedir. Buna göre de yıllık izin iş sözleşmesinin devamı sırasında ücrete dönüşmez ve işçi de bu haktan vazgeçemez.
Diğer yandan iş sözleşmesinin devam etmesi sürecinde işçi kullanmadığı yıllık izinlere ait ücreti isteyemez. Ancak kullanmayı talep edebilir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 25.11.2019 tarih ve 2016/31683 Esas, 2019/20717 Karar sayılı ilamında konuya ilişkin aşağıda yer aldığı şekliyle hüküm kurmuştur:
Davacı işçi yıllık izinlerin karşılığı ücretlerin ödenmediğini ileri sürerek istekte bulunmuş, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacıya çalışırken kullandırılmayan izin süresine ait ücretlerin bir kısmının ödendiği belirtilerek sözü edilen günler için yıllık izin kullandırılmış gibi hak kazanılan yıllık izin süresinden ödemesi yapılan gün sayısı kadar mahsuba gidilmiştir. Yıllık izin hakkı Anayasal temeli olan dinlenme hakkı olup çalışırken ücrete dönüşmesi mümkün olmaz. İş ilişkisinin devamı sırasında ödenen yıllık izin ücreti avans mahiyetinde olup fesih ile hak kazanılan yıllık izin ücretinden mahsup edilmelidir. Davacı işçiye çalışırken ödenen yıllık izin ücretinin ait olduğu izin sürelerinin, hak kazanılan yıllık izin süresinden gün olarak indirilmesi hatalı olup kararın bozulması gerekmiştir.
Yıllık ücretli izin kullanımına ilişkin sonuç olarak;
- İş sözleşmesinin devamı sürecinde kullanılmayan yıllık izinler için yıllık izin ücreti ödenemez
- Yıllık izin ücreti iş sözleşmesinin sona ermesiyle ücrete dönüşür
- İş sözleşmesi sona erdikten sonra çalışma sürecinde yıllık izin ücreti olarak ödenen tutarlar avans olarak kabul edilir
- Yıllık izin ücreti olarak ödenen bu tutarların son ücrete göre hesaplanacak yıllık izin ücretinden mahsup edilmesi gerekir