Okuyucumuzun sosyal medya üzerinden yönelttiği soru doğrultusunda işçilik alacaklarını hesaplıyoruz. Okuyucumuzun sorusu ve değerlendirmemiz aşağıda yer almaktadır.
Soru: Bir firmada 01.05.2021 tarihinde ön muhasebe personeli olarak göreve başladım. 2023 yılı Nisan ayında evlilik yaptım. Eşimin başka bir ile tayini çıkması nedeniyle 15 Aralık 2023 günü işten ayrıldım. işyerinden tazminatlarımı istedim. Ancak kendi isteğim ile işten çıktığım için tazminat ödemediler. Ben evlilik nedeniyle zorunlu olarak işten ayrıldım. Dava açsam ihbar ve kıdem tazminatı alabilir miyim? İşyerinde yemek imkanımız vardı. ayrıca servisle işe gidip geliyordum. Bunların tazminatıma etkisi olur mu? Şimdiden teşekkürler.
Cevap: Yöneltmiş olduğunuz soruya iki adımda cevap vermemiz gerekiyor. İş sözleşmenizin sonlanma şeklinin kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlememiz gerekiyor. İş sözleşmenizin sona erme şeklinin belirlenmesiyle beraber feshe bağlı alacaklarınızı tespit edip verdiğiniz bilgilere göre hesaplama yapacağız.
Evlilik nedeniyle iş sözleşmesi fesih olan kadın işçinin kıdem tazminatı hakkı
Kıdem tazminatına hak kazanabilmenin belli şartları vardır. Kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına ilişkin daha önce düzenlediğimiz yazıda ayrıntılı bir şekilde açıklama yapmıştır. Bahsettiğimiz yazıda iş sözleşmesini evlilik nedeniyle fesheden kadın işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağını belirtmiştir.
İş Kanunun 120. maddesi delaletiyle yürürlüğünü sürdüren esik İş Kanununun 14. Maddesinde aynen şu şekilde bir düzenleme vardır.
“Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.”
Buna göre 2023 yılı nisan ayında evlenip 2023 yılı aralık ayında işten ayrıldığınız için evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde işten ayrıldığınız gözetildiğinde evlilik nedeniyle işten ayrılmanız dolayısıyla kıdem tazminatına hak kazanacaksınız.
Diğer bir hususta çalışma sürenizin belirlenmesi gerekiyor. Verdiğiniz bilgilere göre 01.05.2021 – 15.12.2023 tarihleri arasında çalışmışsınız. Söz konusu tarih aralığı 2 yıl 7 ay 15 güne denk gelmektedir. İşyerinde hizmet süreniz 1 yıldan fazla olduğu için hizmet süresi yönünden de kıdem tazminatına hak kazanacaksınız. Bu aşamada kıdem tazminatınızın hesaplanması için ücretinizin belirlenmesi gerekiyor.
Kıdem tazminatına esas aylık ücret nasıl belirlenir?
Sorunuzda belirttiğiniz bilgilere göre asgari ücret ile çalışıyorsunuz. Ayrıca işveren tarafından yemek ve yol yarımı yapılmaktadır.
Kıdem tazminatı işçinin giydirilmiş brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Giydirilmiş brüt ücret, aylık ücrete ek olarak işveren tarafından işçiye sağlanan ve parayla ölçülebilen tüm hakları içermektedir. Konuya ilişkin düzenlediğimiz İhbar ve Kıdem Tazminatı Hesabında Ücret Nasıl Belirlenir? başlıklı yazıda belirttiğimiz gibi işveren tarafından yapılan yol ve yemek yardımının aylık ücrete dahil edilmesi gerekmektedir.
Yol ve yemek yardımını belirlemeye elverişli bilgi vermediğiniz için iş akdinizin fesih tarihinde aylık yol yardımının 500,00 TL, yemek yardımının da 1.500,00 TL olduğunu varsayalım.
Bu durumda giydirilmiş brüt ücretiniz (13.414,50 + 500,00 + 1,500,00=) 15.414,50 TL olacaktır. Buna göre kıdem tazminatını aşağıda tabloda gösteriyoruz.
| KIDEM TAZMİNATI HESABI | |
|---|---|
| Hizmet Süresi Toplamı | 2 Yıl 7 Ay 15 Gün |
| 2 yıl için kıdem tazminatı : | 30.829,00 TL |
| 7 ay için kıdem tazminatı : | 8.991,79 TL |
| 15 gün için kıdem tazminatı : | 633,47 TL |
| Toplam kıdem tazminatı | 40.454,26 TL |
| Damga Vergisi (%0 0,759) | 307,05 TL |
| Net kıdem tazminatı | 40.147,21 TL |
Evlilik nedeniyle işten ayrılan işçi ihbar tazminatı alamaz
Sorunuzda ihbar tazminatı alıp alamayacağınızdan bahsediyorsunuz. 4857 sayılı İş Kanununun 17. maddesine göre ihbar tazminatı, gerekli koşulların varlığı halinde feshe maruz kalan tarafa ödenmesi gereken bir para olup, haklı nedenle de olsa hizmet akdini sona erdiren taraf ihbar tazminatına hak kazanamaz. İş akdinizin evlilik nedeniyle haklı nedenle feshetmiş olduğunuz için fesih yapan taraf olarak ihbar tazminatına hak kazanmanız mümkün değildir.
Evlilik nedeniyle iş akdini fesheden işçi yıllık izin ücretine hak kazanabilir
Feshe bağlı alacaklardan birisin de yıllık izin ücretidir. Eğer kullanmadığınız yıllık izinler var ise iş akdinizin feshiyle birlikte bunlar ücrete dönüşecektir.
Çalışmış olduğunuz işyerinde 2 tam hizmet yılınız bulunduğu için 28 gün yıllık izin hakkınız bulunmaktadır. Kullanmadığınız yıllık izinler 1 yevmiye tutarında ücrete hak kazanırsınız. 3 gün kullanmadığınız izin hakkınızın olduğunu düşünelim. Buna göre (13.414,50 / 30 gün x 3 gün=) 1.341,45 TL/brüt yıllık izin ücretine hak kazanırsınız.