Okuyucularımızdan gelen geri bildirimlerde lokanta, kafe, otel vb yerlerde çalışan işçilere müşteriler tarafından ödenen bahşişin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınıp alınmayacağı hususunda tereddütler dile getirilmektedir.
Ücret nedir? Bahşiş ücretin bir unsuru mudur?
Ücret; İş Kanunu’nun 32. maddesinde tanımını bulmaktadır. Buna göre Genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
Bahşiş; belirli bir hizmet karşılığında otel, lokanta, kafe gibi iş yerlerinde çalışan işçiye, alınan hizmetin memnuniyetini göstermek için hizmetin bedeli dışında hizmet alanlar tarafından yapılan ödemedir.
Kıdem tazminatının hesabında ücret ile beraber işveren tarafından para ile ölçülebilen diğer menfaatlerin de dikkate alınması gerekmektedir. Kıdem tazminatının hesaplanmasına ilişkin daha önce düzenlediğimiz yazıda ikramiye, yemek, yol vb menfaatlerin hesaplamada dikkate alınacağını belirtmiştik. işveren tarafından ödenmeyen bahşiş kıdem tazminatının hesabında dikkate alınır mı? Yargıtay kararlarına göre bu sorunun yanıtını arayalım.
Bahşiş kıdem tazminatına esas giydirilmiş brüt ücrete eklenir mi?
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre bahşiş ister doğrudan işçi tarafından alınsın ister işverenin kontrolünde ödenmiş olsun aylık ücrete eklenmesi gerekmektedir. Başka bir anlatımla kıdem tazminatı hesaplanırken ödenen bahşiş tutarının da temel ücrete eklenmesi gerekmektedir.
Nitekim Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 08.10.2020 tarih ve 2016/21737 Esas, 2020/11207 Karar sayılı ilamında aynen; “Davacı işçi garanti ücret ve sürekli bahşiş uygulamasının olduğu işyerinde çalışmaktadır. Bahşiş adı altında yapılan ödeme ücret mahiyetindedir. Mahkemece, davacının süreklilik arz ettiği anlaşılan bahşiş gelirinin çıplak ücrete katılmaması hatalıdır.” şeklinde hüküm kurmuştur.
Sadece bahşiş karşılığı çalışan işçiler için kıdem tazminatına esas ücret, bir yıl boyunca elde edilen bahşişlerin ortalama aylık tutarına göre belirlenecektir. Ücrete ek olarak verilen bahşişler ise aylık ortalama tutarı belirlenerek kıdem tazminatının hesabında dikkate alınır.
İşverenler tarafından dile getirilen en önemli sorun ise kendi kontrolleri altında olmayan ve doğrudan müşteriler tarafından verilen bahşiş tutarının tespit edilmesi noktasında ortaya çıkmaktadır. İşverenler kendi ödemedikleri ve miktarını bilmedikleri bahşişlerden sorumlu tutulmalarını kabul etmemektedirler. Ancak iş mahkemelerinde yapılan yargılamada bahşişin tespitinde yazılı bilgi ve belge olmaması durumunda; tanık beyanları ve ilgili sektör tecrübesi ile sendikalar ve esnaf odaları nezdinde yapılacak araştırmalara göre bahşiş tutarı belirlenmektedir.