Yargıtay’a göre günlük 11 saati, gece 7,5 saati aşan çalışmalar fazla çalışmadır

İşçilerin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa bile günlük 11 saati aşan çalışmalar ile gece 7,5 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma ücreti ödenir.

yrgt

Yargıtay’a göre günlük 11 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir

İşçilerin haftalık yasal çalışma süresi 45 saattir. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir. Yargıtay vermiş olduğu yeni içtihadında bir işçinin haftalık çalışma süresi yasal 45 saati aşmasa bile günlük 11 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerektiğine hükmetti.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi vermiş olduğu içtihadında;

4857 sayılı Kanun’un 41 inci maddesine göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılır. Yönetmelik’in 3 üncü maddesinde ise çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süre olarak tanımlanmıştır. Yönetmelik’e göre, 4857 sayılı Kanun’un 68 inci maddesi uyarınca verilen ara dinlenmeleri, çalışma süresinden sayılmaz. Ara dinlenmeleri; iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak, 24 saat içinde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi dikkate alınarak düzenlenir. Bu düzenlemenin çalışma süresi yönünden önemi, maddede işçinin bir günde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi olduğundan söz edilmesidir. Nitekim Yönetmelik’in “Normal çalışma süresi” başlığını taşıyan 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında da günlük çalışma süresinin 11 saati aşamayacağı öngörülmüştür. Günlük 11 saati aşan çalışma yapılması hâlinde, uygulanacak yaptırımın ne olduğu da yine Yönetmelik’te düzenlenmiş olup bu hâlde 4857 sayılı Kanun’un 41, 42 ve 43 üncü maddeleri uygulanacaktır. Bu açıklamalara göre, günlük çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemelerin emredici nitelikte olduğu kabul edilmelidir. İşçinin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi günlük 11 saati aşması hâlinde, bu çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir.

şeklinde hükmetti. Bunu bir örnekle açıklayalım. İşçimizin pazartesi – pazar günü arasında toplam çalışma süresinin 44 saat olduğunu varsayalım. Ancak işçimiz çarşamba günü 07.00 – 21.00 saatleri arasında 14 saat çalışmış olsun. 14 saatten 1,5 saat ara dinlenme süresi düşüldüğündü anılan gündeki çalışması 12,5 saat olacaktır. Dolayısıyla 11 saati aşan 1,5 saat için fazla çalışma süresi ödenmesi gerekecektir.

Yargıtay’a göre gece 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir

İş mevzuatına göre gece en geç saat 20.00’de başlayıp en erken 06:00’ya kadar gecen ve her halde en fazla 11 saat süren dönem olarak tanımlanmaktadır. Bu saatler arasında yapılan çalışmalar gece çalışması olarak kabul edilmektedir. Çalışmasının yarıdan fazlası bu saatlere denk gelen işçilerin yine gece çalıştığı kabul edilir.

İş mevzuatına göre bir işçi gece en fazla 7,5 saat çalıştırılmaktadır. Ancak güvenlik, sağlık ve turizm sektörü bunun istisnasıdır.

Yargıtay vermiş olduğu kararında işçinin haftalık fazla çalışma süresi 45 saati geçmese bile gece 7,5 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma ücreti ödeneceğine hükmetti. Baka bir anlatımla işçinin gece çalışmaları yönünden
haftalık 45 saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa dahi, günde 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir. Ancak güvenlik, sağlık ve turizm sektöründe bu süre 11 saattir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin içtihadının tam metni aşağıda yer almaktadır.

T.C.
YARGITAY
DOKUZUNCU HUKUK DAİRESİ
 
Esas : 2022/16457
Karar : 2023/169
Tarih : 10.01.2023
  • YARGITAY’DAN EMSAL FAZLA MESAİ KARARI
  • MİLYONLARCA ÖZEL SEKTÖR ÇALIŞANINI İLGİLENDİREN BİR KARARA İMZA ATTI
  • YARGITAY, GÜNLÜK 11 SAATİ, GECE İSE 7,5 SAATİ AŞAN ÇALIŞMALARIN HAFTALIK FAZLA ÇALIŞMA SÜRESİ DOLDURULMASA DAHİ FAZLA ÇALIŞMA HÜKÜMLERİNE TABİ OLDUĞUNA HÜKMETTİ.
  • KURUM İŞLEMİNİN İPTALİ
  • TEFTİŞ RAPORUNUN İPTALİ
  • GECE SÜRESİ VE GECE ÇALIŞMALARI
İNCELENEN KARARIN

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi

SAYISI : 2022/1740 E., 2022/2093 K.

DAVA TARİHİ : 20.04.2017

KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi

İLK DERECE MAHKEMESİ : … … Mahkemesi

SAYISI : 2021/629 E., 2022/158 K.

Taraflar arasındaki Kurum işleminin iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 12.12.2018 tarihli ve 2017/226 Esas, 2018/834 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı … … Kurumu (İŞKUR) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 08.11.2021 tarihli ve 2019/686 Esas, 2021/1925 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İŞKUR’a yönelik davanın pasif husumet yokluğundan reddine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yönelik davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı … vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı … vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde; … Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünün 16.03.2017 tarihli yazısının ekinde gönderilen 28/40 sayılı raporun haksız ve mesnetsiz olarak düzenlendiğini, raporda 01.01.2015-01.10.2016 tarihleri arasında acil, cerrahi, dahiliye, kadın doğum, yeni doğan, yoğun bakım vardiyalı işçilerinin 3 üncü ve 4 üncü haftada net 2,5 saat fazla çalıştırıldığı, fazla çalışma ücreti tahakkuk ettirilmediğinin belirtildiğini; ancak işçilerin denkleştirmeyi kabul ettiklerini ve yazılı beyanlarının dosyaya sunulduğunu, 3 üncü ve 4 üncü haftalarda 2,5 saatlik fazla çalışma olmasına karşın 5 inci ve 6 ncı haftalarda sekizer saatten toplam 16 saat az çalışma süresinin dikkate alınmadığını, 6 haftalık çalışma süresi 259 saat çıkmasına rağmen fazla çalışma ücreti tahakkuk ettirilmediği tespitinin yanlış olduğunu, yine raporun (1.2.6) bölümünde 2 santral işçisinin 1 inci ve 2 nci haftada beşer saat fazla çalıştırıldığını ancak fazla çalışma ücreti tahakkuk ettirilmediğini ve raporun (1.3.1) numaralı bölümünde santral bölümü işçilerinin 12,5 saat çalıştırıldığı tespitinin hatalı olduğunu, 2 saat ara dinlenmesi yanında 1,5 saat yemek molası ve yarım saat 2 molanın dikkate alınmadığını, dava konusu rapora istinaden davacı Şirket aleyhine verilen idari para cezasına … 1. Sulh Ceza Mahkemesinin 2017/1012 D. … dosyası ile itiraz edildiğini ileri sürerek … müfettişleri tarafından düzenlenen 30.12.2016 tarihli ve 28/40 sayılı teftiş raporunun iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

1.Davalı … … Kurumu (İŞKUR) vekili cevap dilekçesinde; dava konusu raporun … … Teftişi Kurulu … Grup Başkanlığınca düzenlendiğini, … Teftiş Kurulunun davalı İŞKUR ile bir ilgisinin bulunmadığını, bu nedenle öncelikle taraf sıfatı bulunmadığından davanın husumetten reddine karar verilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

2. Davalı … cevap dilekçesinde; 4857 sayılı … Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun) 92 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca … müfettişlerince hazırlanan rapor ve tutanaklara karşı 30 gün içinde … mahkemesinde itiraz edilmesi gerekirken söz konusu davanın süresinde açılmadığını, tutanakların kesinleştiğini, denkleştirme ile çalıştırıldığı iddia edilen işçilerin dosyaları incelendiğinde denkleştirme yapılan haftalara ilişkin kayıtların bulunmadığını, denkleştirmenin hangi haftaları kapsadığına, hangi haftalarda yoğun hangi haftalarda seyrekleştirilmiş çalışma uygulandığına, hangi saat aralıklarında uygulandığına, hangi işçileri kapsadığına ilişkin kayıt ve belgelerin sunulmadığını, işyerinde denkleştirme uygulandığının işçilere ilan edildiğine ilişkin ilan ve kayıt sunulmadığını, işyerinde çalışma şeklinin süreklilik arz ettiğini, işyerinde yapılan teftiş neticesinde yapılan tespite göre, işverenin zikredilen bölüm işçilerini genel kural olarak işyerinde dönüşümlü olarak 2 gün gündüz 08.00-18.00 saatleri arası, 2 gün gece 18.00-08.00 saatleri arası, 2 gün izin kullandırarak çalıştırması sonucu cebirsel denklem üzerinden 6 haftada bir başa dönüldüğü ve 6 haftalık periyotlar çerçevesinde işçilerini çalıştırdığının anlaşıldığını, ancak 2015 ve 2016 yılı nöbet çizelgelerinin incelenmesinde 6 haftalık döngüden ziyade aylık brüt saatler toplamının gözetildiğinin belirlendiğini, dolayısıyla çalıştırma şeklinin denkleştirme değil bu işyerine münhasır bir modelleme olduğunu, ayrıca 7 gün 24 saat hizmet veren davalı işyerinin 3 posta usulü çalıştırma yapması gerekirken günlük 2 posta çalıştırıldığını, bunun da denkleştirmenin mantığına aykırı olduğunu, 4857 sayılı Kanun’un 92 nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre tutanak ve raporların aksi ancak eşdeğer yazılı belge ile ispatlanabileceğinden teftiş raporunun iptalinin mümkün olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile denetimde davacı işyerinin 01.01.2015-01.10.2016 tarihleri arasındaki çalışanların çalışma sürelerinin esas alındığı, denkleştirme için kanuni olarak 8 haftalık sürenin irdelenmesi gerektiği, bilirkişi raporunda belirtildiği üzere çalışanların 3 ve 4 üncü haftada 2.5 saatlik, 7 ve 8 inci haftalarda yarımşar saatlik toplam 6 saat fazla çalışma yaptığı belirlenmiş ise de aynı kişilerin 5 inci ve 6 ncı haftalarda toplam 16 saat seyrekleştirilmiş çalışma yaptığı, bu hâli ile denkleştirme usulünün kanuna uygun bir şekilde uygulandığı, fazla çalışma ücretinin tahakkuk ettirilmemesi gerektiği, raporun bu yönden yerinde olmadığı, yine denetim raporunda ismi geçen santral görevlilerinin 1 inci ve 2 nci haftalarda beşer saat fazla çalışmasının tespit edildiği, 3 üncü ve 4 üncü haftalarda ise toplam 15’şer saat eksik çalışma yaptıkları, bu iki çalışanın 12,5 saatlik çalışma tespitlerinin çalışanlarca imzalanmış yemek ve dinlenme molaları düşüldüğünde günlük 11 saati geçmediği, bu nedenlerle santral çalışanları için de raporda gösterilen fazla çalışma ücreti tahakkukunun yerinde olmadığı, dosyaya sunulan belgelerden davacı … yerinde çalışan denetime konu olan işçilerin çalışma düzeni ve denkleştirme konulu belgelerde imzalarının bulunduğu, muvafakatlerinin alındığı, yasal şartın sağlandığı gerekçesiyle 30.12.2016 tarihli ve 28/40 sayılı raporun iptaline karar verilmiş; İŞKUR’a yöneltilen davanın ise pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmiştir. IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davalı … vekili; cevap dilekçesinde belirttiği hususların yanı sıra cevap dilekçesinde açıklanan tespitlerin hükme esas alınan bilirkişi raporunda göz önünde bulundurulmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın 4857 sayılı Kanun’un 92 nci maddesinin üçüncü fıkrasında yazılı 30 gün içerisinde açıldığı, işyerinde denkleştirme usulünün 4857 sayılı Kanun’a uygun bir şekilde uygulanarak fazla çalışma ücretinin tahakkuk edilmemesinin yerinde olduğu, santral çalışanları için de raporda gösterilen fazla çalışma ücreti tahakkukunun yerinde olmadığı, dosyaya sunulan belgelerden davacı işyerinde çalışan denetime konu olan işçilerin çalışma düzeni ve denkleştirme konulu belgelerde imzalarının bulunduğu, muvafakatlerinin alındığı, yasal şartın sağlandığı ve ayrıca işçilerin müfettiş tarafından alınan ifadelerinin de iddiayı doğruladığının anlaşıldığı, buna göre … müfettişi raporunun fazla çalışma tahakkukuna ilişkin tespitlerinin yerinde olmadığı, denetim raporunun iptaline ilişkin İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davalı vekili; cevap ve istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, … Teftiş Kurulu Başkanlığının 30.12.2016 tarihli ve 28/40 sayılı teftiş raporunun iptali gerekip gerekmediği noktasındadır.

2. İlgili Hukuk

1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

2. 4857 sayılı Kanun’un 41, 42, 43, 68 ve 92 nci maddeleri.

3. 4857 sayılı Kanun’un “Çalışma süresi ” kenar başlıklı 63 üncü maddesi ise şöyledir:

“Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.

Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu … sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu … sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.

Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, … tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

4. 4857 sayılı Kanun’un “Gece süresi ve gece çalışmaları” başlıklı 69 uncu maddesi şu şekildedir:

“Çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat ….00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir. Bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre yahut yurdun bazı bölgelerinin özellikleri bakımından, çalışma hayatına ilişkin “gece” başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin ayarlanması, yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki hükmün uygulama şekillerini tespit etmek yahut bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veyahut gece işletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabilir.

İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez. (Ek cümle: 4/4/2015-6645/37 md.) Ancak, turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti ve 30/5/2013 tarihli ve 6491 sayılı … … Kanunu uyarınca … araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamında yürütülen işlerde

işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.

Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.

Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

5. ….04.2004 tarihli 25425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan … Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği (Yönetmelik).

6. … Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği.

3. Değerlendirme

1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı … vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2. 4857 sayılı Kanun’un 41 inci maddesine göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılır. Yönetmelik’in 3 üncü maddesinde ise çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süre olarak tanımlanmıştır. Yönetmelik’e göre, 4857 sayılı Kanun’un 68 inci maddesi uyarınca verilen ara dinlenmeleri, çalışma süresinden sayılmaz. Ara dinlenmeleri; iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak, 24 saat içinde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi dikkate alınarak düzenlenir. Bu düzenlemenin çalışma süresi yönünden önemi, maddede işçinin bir günde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi olduğundan söz edilmesidir. Nitekim Yönetmelik’in “Normal çalışma süresi” başlığını taşıyan 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında da günlük çalışma süresinin 11 saati aşamayacağı öngörülmüştür. Günlük 11 saati aşan çalışma yapılması hâlinde, uygulanacak yaptırımın ne olduğu da yine Yönetmelik’te düzenlenmiş olup bu hâlde 4857 sayılı Kanun’un 41, 42 ve 43 üncü maddeleri uygulanacaktır. Bu açıklamalara göre, günlük çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemelerin emredici nitelikte olduğu kabul edilmelidir. İşçinin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi günlük 11 saati aşması hâlinde, bu çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir.

3. 4857 sayılı Kanun’un 63 üncü maddesinde çalışma süresi haftada en çok 45 saat olarak belirtilmiştir. Ancak tarafların anlaşması ile bu normal çalışma süresinin, haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati aşmamak şartı ile farklı şekilde dağıtılabileceği ilkesi benimsenmiştir. Kanun’un 41 inci maddesine göre fazla çalışma, kanunda yazılı şartları çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmalar olup 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hâllerde, işçinin haftalık çalışma süresi, normal haftalık … süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Benzer düzenleme … Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nde de mevcut olup bu Yönetmelik’in “Denkleştirme esasına göre çalışma” başlığını taşıyan 5 inci maddesinde, yoğunlaştırılmış … haftası veya haftalarından sonraki dönemde işçinin daha az sürelerle çalıştırılması suretiyle toplam çalışma süresinin, çalışması gereken toplam normal süreyi geçmeyecek şekilde denkleştirilmesi öngörülmüştür. Bu tür bir uygulamada, denkleştirme dönemi içinde günlük ve haftalık çalışma süreleri ile denkleştirme süresi uygulamasının başlangıç ve bitiş tarihleri işverence belirlenir.

4. 4857 sayılı Kanun’un 69 uncu maddesinde gece kavramının tanımı yapılmış olup çalışma hayatında gece en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat ….00’ya kadar geçen ve her hâlde en fazla 11 saat süren dönemdir. … Hukukunda işçilerin gece çalışma süresinin 7,5 saati geçemeyeceği genel bir kural olarak belirlenmiş olup istisna kapsamındaki işçiler hariç olmak üzere, bu süreyi aşacak şekilde çalışma yapılması Kanun gereği mümkün değildir. Bu hüküm karşısında kanun koyucunun gece çalışmalarında belli bir zaman dilimi içinde denkleştirme usulü ile çalışılmasını öngören bir kural koymadığı söylenebilir (Muhittin Astarlı, … Hukukunda Çalışma Süreleri, … 2008, s. 290). Postalar hâlinde çalışma yapılan işyerlerinde ise, gece çalışmaları yönünden 7,5 saati aşan bir çalışma yapılamamakla birlikte gündüz postasında, 11 saati aşmamak kaydıyla yoğunlaştırılmış çalışma yapılarak kısmi bir denkleştirme yapılabilir (Astarlı, s. 292). Ancak bu hâlde dahi gece çalışma süresinin 7,5 saati geçmemesi kuraldır. 04.04.2015 tarihli ve 6645 sayılı Kanunun 37 nci maddesi ile 4857 sayılı Kanun’un 69 uncu maddesine ek cümle ile turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayı ile 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabileceği öngörülmüş ise de bu işçiler dışındaki işçilerin gece çalışmaları aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca günde 7,5 saati geçemez. Bu nedenle gece çalışmaları yönünden haftalık 45 saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa dahi, günde 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmelidir. Değişikliğin yürürlüğe girdiği 04.04.2015 tarihinden önceki dönem için turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işyerlerindeki işçiler için de bu kural geçerlidir. 04.04.2015 tarihinden sonraki dönem için ise turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işyerlerindeki işçilerin 7,5 saati aşan gece çalışması için yazılı onay vermeleri hâlinde, bu süreyi aşan gece çalışması yapmalarının önü açılmıştır.

5. Somut olayda iptali istenilen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 30.12.2016 tarihli ve 28/40 sayılı teftiş raporunda hastanede çalışan işçilerin fazla çalışmaları belirlenirken çalışanların 01.01.2015-01.10.2016 tarihleri arası dönemdeki çalışma süreleri dikkate alınmıştır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, vardiyalı çalışan işçilerin ve santral görevlisi işçilerin, çalışma saatlerine göre gece ya da gündüz çalışmaları ayrımı yapılmaksızın ve 4857 sayılı Kanun’un 69 uncu maddesindeki değişikliğin yürürlüğe girdiği 04.04.2015 tarihi dikkate alınmaksızın hesaplama yapıldığı anlaşılmıştır.

6. Oysa dosya kapsamında işçilerden alınan denkleştirme yapacaklarına dair imzalı belgeler incelendiğinde; bu belgelerde işçilerin çalışma saatlerinin de belirtildiği, düzenlemenin yürürlüğe girdiği 04.04.2015 tarihinden sonrası için işçilerin 7,5 saat gece çalışmasına onay verdikleri anlaşılmaktadır. 04.04.2015 tarihinden önce ise sağlık hizmeti sunulan işyerlerinde gece çalışmalarının 7,5 saati geçemeyeceğine ilişkin çalışma yasağı geçerli olduğundan haftalık 45 saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa dahi günde 7,5 saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir; bu dönem yönünden Kanunun emredici düzenlemesi gereği denkleştirme yapılması mümkün değildir.

7. Bu itibarla İlk Derece Mahkemesince; gerekirse yeni bir bilirkişi raporu almak suretiyle 01.01.2015-01.10.2016 tarihleri arasında teftiş raporunda fazla çalışması tespit edilen işçilerin, dosyadaki puantaj kayıtları ve denetim sırasında dinlenen işçilerin beyanları dikkate alınarak çalışma saatleri belirlenmeli ve gece çalışması gündüz çalışması ayrımı yapılarak 04.04.2015 tarihinden önce bu işçilerin haftalık fazla çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi günlük 7,5 saati aşan gece çalışmalarının bulunup bulunmadığı; bu tarihten sonra ise haftalık fazla çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi günlük 11 saati aşacak şekilde çalışıp çalışmadıkları tespit edilmeli ve sonucuna göre karar verilmelidir. Eksik incelemeyle karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

10.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Exit mobile version