İş Kanununa göre yıllık ücretli izin süreleri ne kadardır?
4857 sayılı İş Kanunda işçilere hizmet sürelerine göre verilecek asgari yıllık ücretli izin süreleri belirlenmiştir.
- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) hizmet süresi olanlara 14 gün,
- Beş yıldan fazla onbeş yıldan az hizmet süresi olanlara 20 gün,
- Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla hizmet süresi olanlara 26 gün,
Yasada belirtilen bu süreler asgari sürelerdir. Bu süreler bireysel iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle artırılabilir. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanmalıdır. 18 yaşından küçük işçiler ile 50 yaşın üstündeki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olmamalıdır.
Yıllık ücretli izin süreleri iş günü olarak belirlenmiştir. Hata tatili, bayram tatili ve genel tatil gibi günlere denk gelen yıllık izinler mahsup edilir. Örneğin işçiye ayın 1 ile 15 i arasında yıllık izin verilmiş olsun, bu süreye 2 hafta tatili denk geldiği için işçinin kullandığı yıllık izin 13 gün kabul edilecektir. Başka bir örnek verecek olursak işçiye 6 gün yıllık izin verilmiş olsun bu süreye 1 gün genel tatil mesela 15 temmuz denk gelsin, bu durumda işçi 5 gün yıllık izin kullanmış sayılacaktır.
Yıllık ücretli izinler nasıl kullandırılmalıdır?
İşçilere her hizmet yılına karşılık gelen yıllık ücretli izinleri bir sonraki hizmet yılı içinde bölünmeden kullandırılmalıdır. Ancak taraflar anlaşarak bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere yıllık ücretli izinlerini bölümler halinde kullandırılabilecektir. Bu durumda Kanun gereğince işçilerin yıllık izinlerinin 10 günlük kısmının bir defada kalan kısımların ise parçalar halinde kullandırılması uygun olacaktır.
İşveren işçiye kullandırdığı yıllık izinleri kanıtlamak zorundadır. Bunun için mutlaka yıllık izin defteri veya yıllık izin formlarıyla işçiye kullandırılan izinlerin takip edilmesi ve işçiye kullandığına ilişkin imza attırılması gerekir.
İşçinin yıllık izin süresine esas kıdemi nasıl belirlenir?
Yıllık ücretli izne esas hizmet süresi belirlenirken işçilerin aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler bir bütün olarak dikkate alınır. Örneğin bir mağazanın İstanbul şubesinde çalışan bir işçi aynı işverene bağlı Ankara şubesinde bir işte çalıştırılmaya başlandıysa bu iki işyerinde çalışılan süreler birlikte değerlendirilerek izin süresi belirlenir. Burada esas olan işçinin ayın işverene bağlı işyerlerinde çalışıyor olmasıdır.
Diğer taraftan İş kanunun 55. maddesinde yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller belirlenmiştir. İşçinin bir işyerinde işe başladığı tarihten itibaren İş Kanunun 55. maddesinde belirtilen sebeplerle işçinin işe devamının kesilmesi durumunda bu süreler işçinin yıllık ücretli izne esas süresinden düşülmeyerek, bu dönemlerde de çalışılmış gibi yıllık izin süresi hesaplanmalıdır.
- İstirahat raporlu olunan günler
- Kadın işçilerin doğum izninde geçen süreler
- Muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günlerin bir yılda 90 güne kadar olan kısmı
- İşveren tarafından zorlayıcı nedenlerle işin tatil edilmesi nedeniyle geçen süre
- Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
- İş kanunun 66. maddesinde çalışma süresinden sayılan haller
Yıllık İzin Ücretine esas ücret nedir ve ne zaman ödenmelidir?
Yıllık izin ücreti işçinin iş sözleşmesi feshedildikten sonra kullandırılmayan izinler için ödenen ücrettir. Başka bir anlatımla işveren tarafından kullandırılmayan yıllık izinler iş sözleşmesinin feshiyle ücret alacağına dönüşür. Yıllık izin ücretinin belirlenmesine esas ücret, işçinin bir aylık brüt ücret tutarıdır. İşveren tarafından işçiye ödenmiş olan prim, sosyal yardımlar vb ücret ekleri hesaplamaya dahil edilmez.
İş sözleşmesinin sona ermesi durumunda işçinin kullanmadığı yıllık izinlerin ücreti ve zamanaşımı
İş sözleşmesinin fesih, işçinin ölümü, emeklilik vb nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden hak sahibine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıldır.
İşçinin yıllık izin ücretini dava yoluyla talep etmesi
İş sözleşmesi feshedilen işçiler sıklıkla yıllık izinlerinin kullandırılmadığı halde ücretinin de ödenmediğini belirtilerek dava açtıkları görülmektedir. Bu durumda işverenin yıllık izin kullandırdığını yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. Bazı küçük işletmelerde işverenlerin yıllık izin kullandırdıkları halde yazılı belge düzenlemedikleri bilinmektedir. Bu durumdaki işverenler yıllık izin ücreti ödemek zorunda kalıyorlar. Önemle belirtmeliyiz ki yıllık izinlerin kullandırıldığı tanık beyanıyla kanıtlanması mümkün değildir.
