Bilindiği gibi Covid – 19 salgınının yoğun bir şekilde yaşandığı ülkemizde bir çok işyerinde işçiler kısa çalışma ödeneğinden faydalandırıldı. Pandemi döneminde bir çok işyerinde çalışma süreleri kısman veya tamamen belirli sürelerle durdurulmuştu. İşçi ve işverenlerin mağduriyetini önlemek için 3 aylık dönemler halinde kası çalışma ödeneğinden faydalanma imkanı olmuştu.
Ancak bir çok işyerinde işçiler kısa çalışma ödeneğinden faydalandırıldığı halde fiili olarak çalışmaya devam ettikleri bilinmektedir. Peki bu durumda olan işçiler nasıl bir mağduriyetle karşılaştılar.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlandırıldığı halde fiili olarak çalışmaya devam eden işçilerin mağduriyeti
Kısa çalışma ödeneğinden yararlandırıldığı halde fiili olarak çalıştırılan işçilerin iki tür mağduriyeti ortaya çıktı
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanılan dönemde SGK’ya prim bildirilmedi
Kısa çalışma ödeneğinden faydalanan işçiler, faydalandıkları dönemde işe devam etmek zorunda değiller. Ancak işverenler işçilerini kısa çalışma ödeneğinden faydalandırmalarına rağmen çalıştırmaya devam ettiler. Bu şekilde çalıştırılan işçilerin SGK hizmetleri 0 gösterildi. Yani SGK’ya hizmet bildirilmedi. Ayrıca prime esas kazançları 0 gösterilmiş oldu. Bu da işçilerin SGK boyutuyla mağduriyetine neden oldu.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan işçiler fiili olarak çalıştırılarak eksik ücret ödendi
Diğer mağduriyet ise işçilerin fiili olarak çalıştırıldığı halde işveren tarafından ücretlerinin normal ödenen ücretin altında bir tutardan ödenmesi oldu. Yani işveren ücretin bir kısmını kısa çalışma ödeneğinden karşıladı, kalanını ise elden kendisi ödedi. Ayrıca bazı işyerlerinde fazla çalışma yaptırıldığı halde buna ilişkin ücretlerde ödenmedi.
Kısa çalışma ödeneğinden faydalandığı halde fiili olarak çalıştırılan işçiler hangi haklara sahip olur?
Öncelikle belirtmeliyiz ki kısa çalışma ödeneğinden faydalandığı halde fiili olarak çalıştırılan işçiler, faydalandırılan dönemde yaptıkları fiili çalışmayı kanıtlamaları gerekir. Bunu işyeri kayıtlarıyla yapabilecekleri gibi kendileriyle birlikte çalışan diğer işçilerin tanıklıklarıyla da yapabilirler.
Kısa çalışma ödeneğinden faydalandırılan işçilerin faydalandırıldıkları dönemde işverenler tarafından SGK’ya 18 koduyla eksik gün bildirilir. Esasında “18 – kısa çalışma ödeneği” koduyla bildirilen eksik günler kıdem süresinden sayılsa da prime esas kazançları 0 gösterildiği için emeklilik durumunda işçilerin mağduriyetine neden olmaktadır. Bu durumda işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle fesih imkanı verir.
Diğer yandan işveren, işçi fiili olarak çalışmaya devam ettiği çini işçinin ücretini tam olarak ödemek zorundadır. İşçi kısa çalışma ödeneğinden faydalandığı dönemde fiili olarak çalıştığını kanıtlayabilirse işverenden eksik ödenen ücretini de talep edebilir. Fazla çalışma yapıldığı durumda buna ilişkin ücret de talep edilebilir.
Değerlendirmemiz bir hukuki görüş değildir. Şahsi kanaatlerimizden oluşmaktadır.
