Fazla sürelerle çalışma ne anlama gelir?
İşçilerin haftalık yasal çalışma süresi 45 saattir. Ancak bazı işyerlerinde haftalık çalışma süresi 45 saatin altında olacak şekilde belirlenebilmektedir. İşçinin ücreti ve diğer hakları da haftalık 45 saatin altında çalışmaya göre asgari ücretin altında kalmayacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Örneğin bazı özel bankalarda bu süre haftalık 40 saat olarak düzenlenmektedir. Haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenen işyerlerinde işçiler belirlenen haftalık çalışma süresinden daha çok çalışırsa ne tür haklar elde edebilirler.
Bu konuyu bir örnekle açıklayalım. İşyerinde haftalık çalışma süresinin 40 saat olduğunu varsayalım. Bu süre İş Kanunda belirtilen 45 saatlik yasal sürenin altında bir süredir. Normalde işçinin haftalık 45 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma ücreti ödenmektedir. İşyerinde haftalık çalışma süresi 45 saatin altında, örneğimizdeki gibi 40 saat olduğu durumda, işçi 40 saati aşan çalışma yaparsa fazla sürelerle çalışma ücreti ödenir.
Başka bir anlatımla işçinin haftalık çalışma süresi yasal çalışma olan 45 saatin altında belirlendiği durumda, belirlenen çalışma süresini aşan çalışmalar için fazla sürelerle çalışma ücreti ödenmesi gerekir.
Fazla sürelerle çalışma ücreti nasıl hesaplanır?
Fazla çalışma ücreti haftalık 45 saati aşan çalışmalar için saatlik ücretin yüzde %0 fazlasıyla ödenmektedir. Fazla sürelerle çalışma ücreti ise haftalık 45 saatin altında olmak üzere işyerinde uygulanan veya sözleşmede belirlenen haftalık çalışma süresi üzerinde yapılan ve her durumda 45 saate kadar olan fazla çalışmalar için ödenir.
Örneğin sözleşmede haftalık çalışma süresi 40 saat olarak belirlenmiş olsun. İşçinin haftalık 40 saatin üzerinde ve 45 saate kadar olan çalışmaları için fazla sürelerle çalışma ücreti ödenir. Bu ücret saatlik ücretin yüzde 25 fazlasıdır. Örneğin işçinin sözleşmesinde haftalık çalışma süresi 40 saat iken işçi haftalık 45 saat çalışma yaparsa 5 saat için saatlik ücretin yüzde 25 fazlasıyla fazla sürelerle çalışma ücreti alır.
Haftalık çalışma süresi 45 saati aşması durumunda Fazla sürelerle çalışma ücreti nasıl ödenir?
Bunu bir örnekle açıklayalım. Sözleşmede çalışma süresinin haftalık 40 saat olduğunu varsayalım. işçinin bazı haftalar çalışma süresi 48 saat olsun. Bu durumda hesaplama nasıl yapılacaktır?
İşçinin 40 saat üzeri ve 45 saate kadar olan çalışma süresi fazla sürelerle çalışma olarak kabul edilir. Buna göre 5 saat için saatlik ücretin % 25 fazlası ile fazla sürelerle çalışma ücreti ödenir. İşçinin haftalık çalışma süresi 48 saat olduğu için 45 saatin üzerindeki 3 saat için ise fazla çalışma ücreti ödenir. Yani 3 saat saatlik ücretin % 50 fazlasıyla hesaplanır.
İşçi fazla sürelerle çalıştığını kanıtlamak zorundadır
İşçinin işyerinde haftalık çalışma süresinin 45 saat altında olduğunu, örneğin 40 saat olduğunu kanıtlaması durumunda, bu saatin üzerinde ve 45 saate kadar olan çalışmalar için fazla sürelerle çalışma ücreti ödenir. Açılacak bir davada mahkeme işçiden bunu kanıtını isteyecektir. İşçi bunu kanıtlayamadığı durumda fazla sürelerle çalışma ücretine hak kazanamayacaktır. Haftalık çalışma süresi 45 saati aşmadığı durumda da fazla çalışma ücreti de alamayacaktır.
Örneğimize devam edecek olursak; işçi haftalık çalışma süresinin 40 saat olduğunu iddia etmiş olsun. ancak işlerinde haftalık 44 saat çalıştığını, dolayısıyla 40 saatin üzerindeki 4 saatin fazla sürelerle çalışma olduğunu ve buna ilişkin ücreti talep etmiş olsun.
Mahkeme işçinin çalışma süresinin 40 saat olduğunu kanıtlamasını ister. Eğer işçi bunu kanıtlayamazsa haftalık fiili çalışma süresi 44 saat olduğu için fazla çalışma ücretine de hükmetmez.
İşçi bu iddiasını diğer işçilerin beyanlarıyla kanıtlayabilir. Bunun bir işyeri uygulaması olduğunu işçi beyanlarıyla kanıtlaması mümkündür. diğer yandan işçi yaptığı iş sözleşmesiyle bunu kanıtlayabilir.
