Yargıtay 9. Hukuk Dairesi: Satışa bağlı prim alan işçi temel ücretin yanı sıra prime göre de fazla çalışma ücreti alır
Yargıtay verdiği kararında özetle; “Fazla mesai kural olarak, kanunda yazılı şartlar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İşçi fazla mesai yapsın yapmasın prim ödemesi var ise bu ek ücrete hak kazanır. Bu nedenle de ödenen prim alacağının fazla mesai ücretinden mahsubuna gidilemez. Ancak ister gezerek, isterse işyerinde çalışsın satış temsilcisi mesaisi artıkça prim alacağı artacağından, bir anlamda yüzde usulü ile çalışması sözkonusu olduğundan fazla çalışma ücretinin yüzde usulünde olduğu gibi sadece zamlı kısmının (% 50) hesaplanması gerekir. Davacının değişen oranlarda prim alarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Saptanan bu durum karşısında ve yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulduğunda, fazla çalışma alacağının sadece %50 zamlı kısmının hesaplanıp hüküm altına alınması gerekir.” şeklinde hüküm verdi.
YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2015/20790
Karar Numarası: 2018/15437
Karar Tarihi: 10.09.2018
FAZLA MESAİ ALACAĞI İSTEMİ Fazla Mesainin Haftalık Kırkbeş Saati Aşan Çalışmalar Olduğu – İşçi Fazla Mesai Yapsın Yapmasın Prim Ödemesi Var İse Bu Ek Ücrete Hak Kazanacağı – Ödenen Prim Alacağının Fazla Mesai Ücretinden Mahsubuna Gidilemeyeceği – İster Gezerek, İsterse İşyerinde Çalışsın Satış Temsilcisi Mesaisi Artıkça Prim Alacağı Artacağından, Bir Anlamda Yüzde Usulü İle Çalışması Sözkonusu Olduğu – Fazla Çalışma Ücretinin Yüzde Usulünde Olduğu Gibi Sadece Zamlı Kısmının (% 50) Hesaplanması Gerektiği
DEĞİŞEN ORANLARDA PRİM ALARAK ÇALIŞAN İŞÇİNİN FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN HESAPLANMASI Fazla Mesainin Haftalık 45 Saati Aşan Çalışmalar Olduğu – İşçi Fazla Mesai Yapsın Yapmasın Prim Ödemesi Var İse Bu Ek Ücrete Hak Kazanacağı – Ödenen Prim Alacağının Fazla Mesai Ücretinden Mahsubuna Gidilemeyeceği – İster Gezerek, İsterse İşyerinde Çalışsın Satış Temsilcisi Mesaisi Artıkça Prim Alacağı Artacağından, Bir Anlamda Yüzde Usulü İle Çalışması Söz Konusu Olduğu – Fazla Çalışma Alacağının Sadece %50 Zamlı Kısmının Hesaplanması Gerektiği
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
- A) Davacı İsteminin Özeti: Davacı, müvekkilinin 24.4.2012-11.2.2013 tarihleri arasında sistem danışmanı olarak çalıştığını, en son aylık 1.500,00 TL ücret alan müvekkilinin ayrıca prim de aldığını, haftanın 7 günü 9.00-20.00 saatleri arası çalışmasına rağmen fazla çalışma ücreti ve hafta tatili ücretlerinin ödenmediğini beyanla fazla çalışma ücreti ve hafta tatili ücreti alacakları karşılığı toplam 600,00 TL’nin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
- B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı, davacının kayıtlarda görünen sürede ve bordrolardaki ücret üzerinden çalıştığını, davacının satış danışmanı olarak çalıştığını, davacının bordroları ihtirazi kayıtsız imzaladığını, bu nedenle fazla çalışma ücreti talep edemeyeceğini, öte yandan iş sözleşmesi gereği davacının fazla çalışma onay formunu da işveren vekiline onaylatmadığını, davacının kendi insiyatifi ile randevu ve prim usulüyle çalıştığını, bu nedenle de fazla mesai talep edemeyeceğini, davacının hafta tatili ücreti talep hakkının da bulunmadığını beyanla davanın reddini talep etmiştir.
- C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece yapılan yargılma sonunda; davalı işyerinde hafta tatilinde çalışma olduğu taraf tanık beyanları ile sabit olup, hafta tatili ücretlerinin ödendiğinin ispat külfeti de davalı yanda olup, dosyaya bu yönde somut bir belge yada eşdeğer bir kanıt sunulamadığından, Davacının davalı aleyhine açmış olduğu hafta tatili ücret alacağı ile ilgili davasının ispatlanması sebebiyle 10/03/2015 tarihli bilirkişi raporundaki hesap miktarı baz alınarak ve ıslah dilekçesindeki taleplerle bağlı kalınarak kabulüne, davacının randevu sistemi ile genellikle sahalarda çalışan satış elemanı olduğu anlaşılmakta olup bu şekilde çalışan kişilerin almış olduğu satış primlerinin alacağı fazla çalışma ücretinden tenzil edilmesi gerektiği yerleşik Yargıtay uygulaması olduğu, ödenen toplam prim miktarı 3.712,50 TL olduğundan davacının fazla çalışma ücreti alacağı bulunmayacağı hususu tüm dosya kapsamı ile de sabit olduğundan, davacının davalı aleyhine açmış olduğu fazla çalışma ücret alacağı ile ilgili davasının reddine karar verilmiştir.
- D) Temyiz:
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
- E) Gerekçe:
1- Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddine,
2- Taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacının fazla çalışma alacağının hesabı noktasında toplanmaktadır.
Prim, çalışanı özendirici ve ödüllendirici bir ücret ödemesi olup işverence işçiye garanti edilmiş bir temel ücretin üzerine belirli bir usule bağlı olarak ödenen ek bir ücrettir. İşverenin istek ve değerlendirmesine bağlı olabileceği gibi, sözleşme gereği olarak da verilebilir. Genel olarak pazarlamacılık sureti ile satışlarda çalışanların ücret yanında satış bedelinden belirli oranda prim(komisyon) aldıkları bilinen bir olgudur.
4857 sayılı İş Kanununun 41 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, fazla çalışma saat ücreti, normal çalışma saat ücretinin yüzde elli fazlasıdır. İşçiye fazla çalışma yaptığı saatler için normal çalışma ücreti ödenmişse, sadece kalan yüzde elli kısmı ödenir.
Fazla mesai ise kural olarak 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, kanunda yazılı şartlar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İşçi fazla mesai yapsın yapmasın prim ödemesi var ise bu ek ücrete hak kazanır. Bu nedenle de ödenen prim alacağının fazla mesai ücretinden mahsubuna gidilemez.
Ancak ister gezerek, isterse işyerinde çalışsın satış temsilcisi mesaisi artıkça prim alacağı artacağından, bir anlamda yüzde usulü ile çalışması sözkonusu olduğundan fazla çalışma ücretinin yüzde usulünde olduğu gibi sadece zamlı kısmının (% 50) hesaplanması gerekir.
Somut uyuşmazlıkta, davacının değişen oranlarda prim alarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Saptanan bu durum karşısında ve yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulduğunda, fazla çalışma alacağının sadece %50 zamlı kısmının hesaplanıp hüküm altına alınması gerekirken Mahkemece fazla çalışmanın bu husus dikkate alınmadan satış primleri alacağının fazla çalışma ücretinden tenzil edilerek hesaplanması hatalıdır.
3- Taraflar arasındaki bir diğer uyuşmazlık, davacının ücretinin ne kadar olduğu noktasındadır.
Somut uyuşmazlıkta, gerek emsal ücret araştırması gerekse de tanık beyanlarına göre de brüt ücretin ücret + yemek + yol 1.500,00 TL olduğu kanıtlanmıştır. Davaya konu işçilik alacaklarının bu miktar üzerinden hesabı gerekirken, ücretin brüt 1.202,00 TL olarak kabul edilmesi hatalıdır.
- F) SONUÇ:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenlerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 10/09/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
