Soru:
8 yıl 9 aydır aynı yerde güvenlik görevlisi olarak çalışıyorum. 24 saat nöbet,48 saat istirahat şeklinde çalışıyoruz. Ayrıca resmi tatiller de de fazla mesai ücreti almıyoruz. Yemek ,çay kahve molası ise yok . Aynı anda hem işi takip ediyoruz hem de yemek yemeye ya da çay kahve içmeye çalışıyoruz. Gece olunca da hiç bir şekilde uyuma imkanımız yok . Zaten kulübe içinde bizi gören bir kamera mevcut. İster istemez 5-10 dakikalık uykuya dalarsak sözlü olarak hem uyarı alıyoruz hem de bizden yazılı olarak savunma isteniyor. Eklemeyi unuttum. Mesaiye başlarken imza defterine, sabah 08:30 akşam 20:30 , hemen altına da 20:30, sabah 08:30 olarak tarih yazıp imza atıyoruz. Sizce bu durumda mesai haklarımızı almak için yada işten çıkarken tazminat alabilmek için nasıl bir yol izlememiz gerekir . Yoksa böyle bir çalışma şekli normal midir? Cevaplarsanız sevinirim. Yolumu çizmeye çalışıyorum.
Cevap:
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş sözleşmesinin işveren tarafından İş Kanunun 25/II inci maddesinde belirtilen sebepler dışında feshedilmesi gerekiyor. Aynı şekilde işçinin iş sözleşmesini İş Kanunun 24/II inci maddesinde belirtilen sebeplerle feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanabilecektir. Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi için kıdem tazminatına hak kazanma koşullarına ilişkin yazımızı okuyabilirsiniz.
İş sözleşmesinin feshi yönünden değerlendirme
Sorunuzda fazla çalışma yaptığınız halde buna ilişkin ücretin ödenmediğini belirtiyorsunuz? İşçi tarafından yapılan fazla çalışmalara ilişkin ücretin ödenmemesi işçiye iş sözleşmesini kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde fesih imkanı verir. Ancak bunun kanıtlanması gerekmektedir. Başka bir anlatımla işçi fazla çalışma yaptığını kanıtladığı durumda, ödendiği işveren tarafından kanıtlanmadığı sürece iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.
Fazla çalışma yapılıp yapılmadığı yönünden değerlendirme
Sorunuzda 24 saat çalışıp 48 saat dinlenme esasına göre çalıştığınızı belirtiyorsunuz. 24 saat çalışma süresinde ise uyku ihtiyacını gidermediğinizi dile getiriyorsunuz. Bilindiği gibi fazla çalışma ücreti haftalık 45 saati aşan çalışmalar için ödenmektedir. Sizin günlük çalışma sisteminiz dikkate alındığında haftalık 45 saate ulaşmıyor ancak yargı içtihatları dikkate alındığında işçinin haftalık çalışma süresi 45 saate ulaşmasa bile günlük çalışma süresi 11 saati aşması halinde, 11 saati aşan süreler için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir. Bu konuya daha önce düzenlediğimiz yazımızda değinmiştik.
Diğer yandan günlük çalışma sürenizde uyku ihtiyacını karşılamadığınız da dikkate alınması gerekiyor. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 11.01.2018 tarihli ve 2017/10355 Esas, 2018/4649 Karar Sayılı içtihadında 24 saat çalışan işçinin uyku ihtiyacını gidermesi halinde fazla çalışma ücretinin çalıştığı günlerde 3 saat olacağını belirtiyor.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Dairemizin yerleşik uygulamasına göre, ilke olarak, 24 saatlik çalışma esasında işçi uyku ihtiyacını gideriyor ise 10 saat, işçinin uyku ihtiyacını gideremediği 24 saat esaslı çalışmada ise yemek ve sair ihtiyaçları sebebiyle 4 saat ara dinlenme yaptığı kabul edilmelidir(Y.HGK. 08.02.2017 gün ve 2014/22-2460 Esas, 2017/230 Karar).
Buna göre günlük 11 saati aşan çalışmanız 9 saat olacaktır. Fazla çalışma ücretinizin bu aşmada geçmişe yönelik belirlenmesi gerektiği için ortalama olarak haftalık fazla çalışma sürenizin bulunması gerekiyor. Çalışma döngünüz bir hafta 2 gün diğer hafta 3 gün olup, iki haftada bir pazartesi günü başlamaktadır. Buna göre haftalık fazla çalışma süreniz ortalama olarak (((2 gün x 9 saat) + (3 gün x 9 saat)) / 2 hafta =) 22,5 saat olacaktır.
Özet olarak;
- Çalışma sisteminize göre fazla çalışma ücretine hak kazanıyorsunuz.
- Fazla çalışma ücreti ödenmediği için iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebilirsiniz
- İş sözleşmesini feshederken fazla çalışma ücretinin ödenmediğini ileri sürmeniz yeterli olacaktır.
- Konuya ilişkin uzman bir avukattan yardım almanızı öneririz.
