Bu yazımızda iş sözleşmesi askıdayken iş akdin feshedilen işçinin kıdem tazminatının nasıl hesaplanacağı konusunda değerlendirme yapacağız.
İş sözleşmesi, işçiye bir işi ifa etme işverene de işçinin yaptığı işin ücretini ödeme borcu yükler. İş sözleşmesinin askıya alınması işçinin iş görme borcunu işverenin de ücret ödeme borcunu belli bir süre ertelemesi anlamına gelmektedir. İş sözleşmesinin askıya alma durumu ortadan kalktığı zaman işi ilişkisi kaldığı yerden devam eder.
İş sözleşmesini askıya alındığı durumlar aşağıda başlıklar halinde sıralanmıştır:
- İşçinin gözaltı veya tutukluluk hali
- Ekonomik kriz
- İşçinin hastalık, doğum veya gebelik hali
- Grev ve lokavt sürecine girilmesi
- Askerlik hali
- Zorlayıcı sebepler
- Tarafların anlaşması
Yukarıda saydığımız nedenler meydana geldiğinde iş sözleşmesi askıda sayılır. Bu durumda işçi işini ifa etme borcunu, işveren de ücret ödeme borcunu yerine getirmez. İş sözleşmesinin askıya alınması geniş bir şekilde başka bir yazıda işlenebilir. Bu yazımızda iş sözleşmesi askıdayken iş akdi feshedilen işçinin kıdem tazminatına ilişkin değerlendirme yapacağız.
İş sözleşmesi askıda geçen süreler kıdem süresinden sayılır mı?
İş sözleşmesi askıdayken işçi fiili olarak iş görme borcunu yerine getirme imkanı olmayacaktır. İşverende işçiye ücret ödeme borcu ortadan kalkacaktır. Örneğin grev sürecine giren bir işyerinde greve katılan işçinin iş sözleşmesi grev süresince askıda olacaktır. Yani işçi iş görme borcunu ifa etmeyecek, işveren de ücret ödemeyecektir. Böyle bir süreçte iş akdi işveren tarafından feshedilirse grevde geçen süre kıdem süresinden sayılır mı?
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 24.06.2020 tarih ve 2016/18182 Esas, 2020/6283 Karar sayılı ilamı bu hususta bize yol göstermektedir.
“İşçinin işyerinde çalıştığı sırada almış olduğu istirahat raporlarının kıdem süresine eklenmesi gerekir. İşçinin çalıştığı sırada bir defada ihbar önelini altı hafta aşan istirahat raporu süresinin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınamayacağı, kararlılık kazanmış Yargıtay uygulamasıdır.
İşçinin iş sözleşmesinin askıda olduğu süreler de, kıdem süresinden sayılmamalıdır. Örneğin ücretsiz izinde geçen süreler kıdem tazminatına esas süre bakımından dikkate alınmaz.”
Buna göre iş sözleşmesi askıda olan süreler kıdem süresine esas hizmet süresinden sayılmayacaktır. Örneğin işyeri grev sürecine girmiş olsun. Grev süresi 5 ay sürdüğü durumda bu beş aylık süre kıdem süresinden sayılmayacak ve kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmayacaktır.
İş sözleşmesi askıdayken kıdem tazminatının hesabında hangi ücret esas alınır?
İş sözleşmesinin askıda olduğu süre içinde iş akdi feshedilen işçinin kıdem tazminatı hesaplanırken hangi ücretin esas alınacağı açılan davalarda en önemli uyuşmazlık konularından birisidir. Konuyu bir örnekle açıklayalım.
İşyeri greve girdiği süreçte veya işçi uzun bir dönem ücretsiz izin aldığı dönemde iş akdi feshedilmiş olsun. iş sözleşmesinin 2023 yılının 12. ayında askıya alındığını varsayalım. İş sözleşmesinin askı sürece devam ederken işçinin iş akdinin 2024 yılının Ocak ayında feshedildiği durumda işçinin kıdem tazminatı iş akdinin feshedildiği tarihteki ücretten mi yoksa sözleşmenin askıya alındığı yani son ücretin ödendiği tarihteki ücretten mi hesaplanacaktır?
Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin son giydirilmiş brüt ücreti esas alınmaktadır. Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi için İhbar ve Kıdem Tazminatı Hesabında Ücret Nasıl Belirlenir? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 03.02.2020 tarih ve 2017/14297 Esas, 2020/1178 Karar sayılı ilamında kıdem tazminatının nasıl ödeneceği izah edilmiştir:
“Son ücret kavramı, işçinin iş ilişkisi kapsamında iş gördüğü ve ücrete hak kazandığı en son ücreti ifade eder. İş ilişkisinin askıya alınması ve askı süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmasından önce hak kazanılan son ücret olmalıdır.”
Yukarıda yer alan Yargıtay kararında da belirtildiği üzere iş sözleşmesi askıdayken iş akdi feshedilen işçinin kıdem tazminatı en son ödenen ücret üzerinden ödenir. örneğimize geri dönersek, 2023 yılı Aralık ayında sözleşmesi askıya alınan işçinin iş akdi 2024 yılı Ocak ayında feshedilse bile kıdem tazminatına esas ücreti 2023 yılı Aralık ayında ödenen ücret olacaktır.
