İşçi ile işveren arasında yapılan bireysel iş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde düzenlemeler yapıldığı bilinmektedir. Bu düzenlemelerde işçinin yıllık 270 saate kadar yaptığı fazla çalışmaların aylık ücretin içinde olduğu belirtilmektedir. Buna göre işçinin çalışma süresi haftalık 45 saati aşsa bile sözleşmede belirlenen aylık ücret dışında başka bir ödeme yapılmıyor.
Bu tür sözleşmeler yapıldığı zaman işçinin aylık ücretinin ne kadar olması gerektiği önem arz ediyor. Bu yazımızda fazla çalışma ücreti temel ücrete dahil edilmesi halinde işçiye ödenmesi gereken minimum aylık tutarın ne kadar olması gerektiği üzerinde duracağız.
İşçinin sabit aylık ücretine yıllık 270 saate kadar fazla çalışma ücreti dahil edilebilir
İşçi ile işveren arasında yapılan bireysel iş sözleşmelerinde işçinin temel ücreti içinde fazla çalışma olduğu yönünde düzenleme yapılabilir. Yapılan sözleşmelerde genellikle ücret tutarı belirlendikten sonra, bu ücret içinde yıllık 270 saate kadar yapılan fazla çalışma ücretinin de dahil olduğu belirtilir. Bu düzenleme Yargıtay içtihatlarına göre tamamen yasal olup, ücretin yıllık 270 saati karşılayacak düzeyde belirlenmesi gerekir.
İş sözleşmelerinde yapılan bu düzenlemede aylık ücretin yıllık 270 saati karşılayacak düzeyde belirlenmediği takdirde sözleşme geçerli olmayacaktır. İşçinin aylık ücreti yıllık 270 saat fazla çalışma ücretini karşılayacak düzeyde belirlendiği durumda işçi haftalık 45 saatin üzerinde yaptığı çalışmalar için artık fazla çalışma ücreti talep edemeyecektir.
İşçinin aylık temel ücretine genel tatil ücretleri dahil edilmez
İş sözleşmelerinde yapılan düzenlemeler ile sadece yıllık 270 saat fazla çalışma ücreti temel ücrete dahil edilebilir. Ancak bazı bireysel iş sözleşmelerinde 270 saat fazla çalışma ücreti yanında genel tatillerde yapılan çalışmalara ilişkin ücretin de temel ücrete dahil olduğu yönünde maddeler konulmaktadır. Yargıtay içtihatları dikkate alındığında bu düzenleme yasal değildir. İşçi genel tatil ücretini ayrıca talep edebilir.
Fazla çalışma ücretinin aylık ücretin içinde belirlendiği durumda bir işçinin 2023 yılındaki minimum ücreti ne kadar olur?
İş kanunu ve Yargıtay içtihatlarına göre bir işçinin bir yılda yapabileceği yasal fazla çalışma süresi 270 saattir. 2023 yılında geçerli brüt asgari ücret 10.008,00 TL olduğu dikkate alındığında, 270 saatlik fazla çalışma ücreti ile birlikte ödenmesi gereken minimum ücreti hesaplayalım.
Bilindiği gibi fazla çalışma ücreti saatlik ücretin 1,5 katı üzerinden hesaplanmaktadır. 2023 yılında asgari ücretle çalışan bir işçinin fazla çalışma ücretine esasa saatlik ücreti 66,72 TL/brüt olacaktır. Bu durumda 270 saatlik fazla çalışma ücreti (66,72 x 270 saat=) 18.014,40 TL/brüt olacaktır. Bu tutarın bir aya denk gelen kısmı ise ( 18.014,40 /12 ay=) 1.501,20 TL/brüttür. Buda aylık (270 / 12 ay=) 22,5 saat fazla çalışma ücretine denk gelmektedir.
Yaptığımız bu hesaplamaya göre iş sözleşmesinde fazla mesai ücretinin aylık ücretin içinde olduğu kararlaştırılmış ise bir işçinin 2023 yılında minimum alması gereken ücret (10.008,00 + 1.501,20=) 11.509,2 TL/brüt olacaktır.
Fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil edilmesine ilişkin Yargıtay ne diyor?
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 03.11.2020 tarih 2016/30199 Esas, 2020/14569 Karar sayılı ilamında konu aşğağıdaki gibi özetlenmiştir.
… İş sözleşmesinde fazla mesainin temel ücret içinde ödeneceği yönündeki kuralın geçerli olabilmesi için kararlaştırılan ücretin asgari ücretin belli bir miktar üzerinde olması gerekir. Sözü edilen kural gereği yıllık 270 saatlik fazla mesainin temel ücret içinde ödendiği kabul edildiğine göre aylık 22,5 saat olan fazla mesai ücretinin zamlı kısmını karşılayabilecek düzeyde ücret belirlenmelidir.
Somut uyuşmazlıkta, kararlaştırılan ücret brüt 843 TL olup davacının aynı dönem asgari ücret brüt 837 TL’dir. Aylık asgari ücretin çok az üzerinde kararlaştırılan temel ücretin aylık 22,5 saatlik fazla mesainin zamlı kısmının karşılanmadığı açıktır. Bu durumda sözleşmenin ilgili hükmü geçersiz kabul edilmelidir. Mahkemece haftalık 5.2 saat fazla mesainin temel ücret içinde ödendiğinin kabulü ile sonuca gidilmesi hatalıdır. Gerekirse bilirkişiden ek rapor almak suretiyle iş sözleşmesinin fazla mesai ücrete dahil olduğu kuralına değer verilmeksizin hesaplamaya gidilerek fazla mesai ücreti yönünden hüküm kurulması gerekmiştir. Açıklanan nedenlerle Mahkemece hatalı değerlendirme ile karar verilmesi hatalı olmuştur…
