Okuyucumuzun yönelttiği soru kapsamında sigortasız çalışılan dönem için kıdem tazminatı ile fazla çalışma ücreti alınıp alınmayacağına yönelik uzmanlarımız değerlendirme yapıyor.
Soru: Çalıştığım işyerinden 2019 yılında emekli oldum. Kıdem tazminatımı ödediler. Ancak ben hiç ara vermeden çalışmaya devam ettim. Emekli olduktan sonra sigorta bildirimlerim yapılmadı. Yaklaşık 4 yıl sigortasız çalışıyorum. şimdi işten ayrılmak istiyorum. Ancak işveren çok az miktarda tazminat vereceğini söyledi. Bunun da yasal olmadığını belirtti. haftanın 6 günü günde 12 saat çalışıyorum. sigortasız çalıştığım için bir hak iddia edebilir miyim. Nasıl bir yol izlemeliyim.
Cevap: Okuyucumuzun göndermiş olduğu soruyu aşağıdaki başlıklar altında cevaplayalım.
Sigortasız çalışılan dönem hizmet süresinden kabul edilir
Çalışma hayatında işverenlerin zaman zaman çalışanların hizmetlerini SGK’ya bildirmedikleri görülmektedir. Kayıt dışı çalışılan dönemler için hizmet tespit davası açmak gerekmektedir. Ancak işçilik alacakları davalarında işçilik alacaklarının hesaplanması açısından kayıt dışı dönemlerin ispat edilme yoluna gidildiği bilinmektedir. Buna ilişkin Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 28.3.2016 tarih, 2014/38055 Esas ve 2016/7517 Karar numaralı ilamında aşağıdaki şekilde içtihat edilmiştir.
“… Mahkemece kayıt dışı çalışma iddiasının ispatlanamadığı belirtilmiş ise de, çalışmanın ispat yükümlülüğü davacı işçide olup dinlenen davacı tanıkları davacının iddia ettiği hizmet süresini doğrulamışlardır. Tanıkların çalışma süresi göz önüne alındığında beyanları ispata elverişle durumdadır. Buna göre davacının hizmet süresine ilişkin iddiasının kanıtlandığı gözetilerek sonuca gidilmesi…“
Buna göre sigortasız çalıştığınız döneme tanık edebilecek diğer çalışanların tanıklığı açacağınız dava ile kanıtlamanız mümkün olabilir. Bunun için tanık göstereceğiniz kişinin sigortasız çalıştığınız sürede sizinle çalışmış olması yeterli olacaktır. Tanıklarınız aynı işyerinde sizinle aynı dönem çalışan işçiler olabileceği gibi komşu işyerlerinde sizin çalışmalarınızı bilecek durumda olan kişilerin tanıklığı da kabul edilebilecektir.
Bu durumda emekli olduktan sonra yaptığınız çalışma hizmet süresinden kabul edilecektir.
Sigortasız dönem için kıdem tazminatı alınabilir mi?
Sigorta bildirimlerinin yapılmadığı dönemdeki çalışmalarınızı kanıtlamanız halinde halinde, kıdem tazminatı hesabınız çalıştığınız toplam süre üzerinden yapılacaktır. Böylece kıdem tazminatınıza kıdeminiz sigortasız çalıştığınız dönemde dahil olmak üzere 2011 yılından beri tüm çalışmanız için belirlenmesi gerekmektedir.
Sorunuzda 2019 yılında emekli olduğunuzu bir miktar kıdem tazminatı ödendiğini, sonrasında hiç ara vermeden çalışmaya devam ettiğinizi belirtiyorsunuz. Kıdem tazminatı olarak yapılan ödeme İş Kanununda belirtilen şartlara uygun olarak tam ve eksiksiz hesaplanıp ödenmişse emekliliğe kadar olan çalışma döneminiz tasfiye edilmiş sayılacaktır. Ancak genellikle kıdem tazminatı hesaplamalarının eksik yapıldığını müşahede ediyoruz. Bu nedenle açacağınız davada yapılan ödemenin eksik olduğunu belirterek tüm çalışma döneminiz için kıdem tazminatı talebinde bulunmanızı tavsiye ederiz. Buna göre hesaplanacak kıdem tazminatı tutarından ödenen kıdem tazminatı mahsup edilerek bakiye tutar ödenir. Bu da sizin avantajınıza olacaktır.
Diğer yandan mahkeme emekli olduğunuz dönemde ödenen kıdem tazminatının tam ve eksiksiz ödendiğini, yani emeklilikle iş sözleşmesinin tasfiye edildiğine karar verirse sonraki dönem için kıdem tazminatı ödemesi yapılır.
Fazla çalışma ücreti de tanık beyanıyla alınabilir
Sorunuzda haftanın 6 günü günde 12 saat çalıştığınızı belirtiyorsunuz. Fazla çalışma ücreti haftalık 45 saati aşan çalışmalar için ödenir. Günde 12 saat yapılan fazla çalışmanız nedeniyle Yasa ve yargı içtihatları gereğince 1,5 saat ara dinlenme süresi düşüldüğünde haftalık fazla çalışmanız yaklaşık olarak ((10,5 saat x 6 gün) – 45 saat=) 18 saat olarak hesaplanabilir.
Buna göre çalışmanızın tamamına tanıklık edebilecek kişilerin beyanıyla çalışma süresini ispat etmeniz halinde fazla çalışma ücretini alabilirsiniz. Ancak mahkemede işvereniniz fazla çalışma ücretinin zamanaşımına uğradığını iddia edebilir. Bu durumda dava açtığınız tarihten itibaren geriye doğru 5 yıllık süreyi kapsayacak şekilde fazla çalışma ücreti hesaplanır.
İş akdinin feshiyle yıllık kullanılmayan yıllık izinler ücrete dönüşür
Çalıştığınız süre boyunca hak ettiğiniz halde kullanmadığınız yıllık ücretli izinleriniz olabilir. Kullanmadığınız izinler işten ayrıldıktan sonra ücrete dönüşmektedir. Bu durumda yıllık izin ücreti almanız da mümkün olacaktır.
