EYT’den emekli olmak isteyen bir işçinin sosyal medya üzerinden yönelttiği soru bağlamında kıdem tazminatının eksik ödenmesi halinde neler yapılacağı hususunda uzman değerlendirmesi yapıyoruz.
Soru: EYT’den yararlanıyorum. İs yerimde devam etmem durumumda kıdem tazminatında yıllık izin ve yemek ücretini vermiyor ve sadece 10.008 TL asgari ücreti 18.5 yıl çalışma suremi çarparak 3 eşit taksitte veriyor. Ben EYTden dolayı iş yerinde devam etmeyi düşünüyorum. Bu seferde tek seferde 18.5 yıl kıdemimi yıllık izin ve yemek parasını kıdem sureme çarparak veriyor. Asgari ücrete ek olarak performans primi (satış pirimi) alıyorum. 12 ay satış pirim ortalaması 10.500 civarı. Kısaca yüksek tavan 19.872 TL tutarı geçerek alırken işveren sadece asgari ücreti baz alınca yaklaşık 190 bin civarı zararım var bu konuda nasıl yol alabilirim bu konuda destek olabilir misiz? teşekkürler.
Cevap: Sorunuzun yanıtını aşamalı olarak cevaplandıralım. Öncelikle belirttiğiniz hizmet süresine göre EYT’den emekli olarak iş sözleşmenizi feshetmeniz halinde almanız gereken kıdem tazminatını hesaplayalım.
Kıdem tazminatı işverence sağlanan tüm menfaatler dikkate alınarak hesaplanır
Kıdem tazminatı hesaplanırken işveren tarafından işçiye aylık ücreti dışında sağlanan diğer menfaatler de dikkate alınması gerekir. Sorunuzdan anlaşıldığı kadarıyla yemek ve yol hizmeti işvereniniz tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca ortalama olarak bir yıl boyunca almış olduğunuz satışa bağlı primlerin aylık ortalaması 10.500,00 TL civarında. Asgari ücret ve işverence sağlanan yemek, yol ve prim ödemeleri dikkate alındığında kıdem tazminatınıza esas aylık ücretiniz 20.508,00 TL tutarı aşmaktadır. Bu durumda EYT’den emekli olmak istediğinizde kıdem tazminatınızın 2023 yılında geçerli kıdem tazminatı tavanına göre 19.982,83 TL üzerinden hesaplanması gerekecektir.
18,5 yani 18 yıl 6 ay hizmetiniz dikkate alındığında size ödenmesi gereken kıdem tazminatı tutarı 366.876,47 TL/brüt olacaktır.
Kıdem tazminatının taksitle ödenmesi işçinin onayına bağlıdır
Sorunuzda kıdem tazminatının asgari ücret üzerinden hesaplandığını ve 3 taksitle ödeneceğini belirtiyorsunuz. Yukarıda izah ettiğimiz gibi kıdem tazminatı verdiğiniz bilgiler doğrultusunda kıdem tazminatı tavanından hesaplanması gerektiğini belirttik. Kıdem tazminatının taksitle ödenip ödenmeyeceği hususu yasada düzenlenmemiştir. Ancak daha önce düzenlediğimiz yazılarımızda da belirttiğimiz gibi kıdem tazminatının taksitle ödenmesi işçinin onayına bağlıdır. İşçi taksitle ödenmesi hususunda yazılı bir onay vermediği sürece kıdem tazminatının peşin olarak ve banka kanalıyla ödenmesi gerekmektedir. Buna ilişkin detaylı bilgi için EYT’den emekli olacak işçilerin kıdem tazminatı taksitle ödenebilir mi? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
EYT’den emekli bir işçinin kıdem tazminatının eksik ödenmesi halinde neler yapılabilir?
EYT’den emekli olacak bir işçi emeklilikle ilgili belgelerini işverene ibraz ettikten sonra işveren tarafından işçinin işten çıkışının (8) “Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” SGK’ya bildirilir. İşçi kendi isteği ile emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini feshettiği için yukarıda belirttiğimiz kıdem tazminatı tutarının tarafınıza ödenmesi gerekir. Eksik ödeme yapılması halinde iş mahkemelerinde dava açılarak eksik ödenen tutarın ödenmesi dava yoluyla sağlanabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus yapılan ödemelerin kanıtlanması gerektiğidir.
İşveren tarafından sağlanan menfaatler bordrolar veya banka kayıtlarıyla kanıtlanabilir
İşveren tarafında ödendiğini iddia ettiğiniz satışa bağlı prim ödemelerinin kanıtlanması gerekir. Söz konusu prim ödemeleri bordrolarınıza yansıtılarak veya banka kanalıyla ödeniyorsa kanıtlamada sıkıntı olmayacaktır. Mahkeme sürecinde bordrolarınızı veya banka kayıtlarını ibraz ederek bunu kanıtlamanız mümkün olacaktır.
İşveren tarafından sağlanan menfaatler elden ödeniyorsa tanık beyanıyla kanıtlanması gerekir
İşveren tarafından ödenen prim vb haklar elden ödendiği durumda mahkeme sürecinde bu ödemenin tanık beyanlarıyla kanıtlanması gerekmektedir. Tanık beyanıyla yapılan kanıtlamada dikkat edilmesi gereken bir kaç husus bulunmaktadır:
- Tanıkların sizinle aynı işyerinde çalışması ve sizin son dönem çalışmalarınıza tanıklık etmesi gerekir.
- Tanıkların aynı işverene karşı dava açmamış olması gerekir.
- Tanıkların sizinle aynı veya benzeri pozisyonda sizin çalışma şartlarınızı bilebilecek durumda olması gerekir.
Bu şartları sağlamanız halinde kıdem tazminatınız bizim yukarıda hesabını yaptığımız şekilde size ödenmesi gerekecektir.
EYT’den emekli olan işçi aynı işyerinde çalışmaya devam edebilir mi?
Bu sorunun cevabı kısaca evet olacaktır. EYT’den emekli olan bir işçi yeni bir sözleşme yaparak aynı işyerinde çalışmaya devam edebilir. Ancak bazı özel durumlar var. Bunları kısaca özetleyelim.
EYT’den emekli olan bir işçinin kıdem tazminatı yasada belirtilen şekilde eksiksiz ödenmesi gerekir. Soruda belirtildiği şekliyle işveren tarafından sağlanan menfaatler dikkate alınarak hesapladığımız şekilde bir ödeme yapılırsa önceki dönem tasfiye edilir ve yeni bir dönem başlar. Yeni sözleşmeye göre ücret vb haklar belirlenir ve işçi çalışmaya devam eder. Bu çalışması sonunda işten ayrıldığında hak kazandığı takdirde yine yeni hizmet dönemine göre kıdem tazminatı alabilir.
Ancak sorunuzda belirttiğiniz gibi işverenin eksik kıdem tazminatı ödemesine rağmen yine çalışmaya devam edilmesi halinde haklı kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde işçinin işten ayrılması halinde toplam süre üzerinden kıdem tazminatı hesaplanır. Önceki ödenen kıdem tazminatı ise hesaplanacak kıdem tazminatından mahsup edilir. Bunu bir örnekle açıklayalım.
Örneğin işvereniniz size kıdem tazminatı olarak asgari ücret üzerinden hesaplama yaptığını ve EYT emekliliği nedeniyle hesaplanan bu tutarı ödediğini varsayalım. Asgari ücret üzerinden yapılan hesaplamaya göre 18,5 yıllık hizmet süresine göre ödenecek kıdem tazminatı 183.742,73 TL/brüt olacaktır. Ödeme yapıldıktan sonra 3 yıl daha çalışmaya devam ettiğiniz varsayalım. Buna göre toplam hizmet süreniz 21,5 yıl olacaktır. Emekli olduktan sonraki 3 yıl sonunda işten ayrılmanız halinde işveren daha önce kıdem tazminatı ödediğini iddia ederek muhtemelen sadece 3 yıl için yine kıdem tazminatı ödemek isteyecektir. ancak siz önceki dönemde kıdem tazminatının eksik ödendiğini, dolayısıyla emeklilikle beraber önceki dönemin tasfiye edilmediğini iddia ederek son ücretiniz ve haklarınız dikkate alınarak 21,5 yıl için kıdem tazminatı talebinde bulunabileceksiniz. Zira emekli olduğunuz zaman kıdem ödenen kıdem tazminatının hesabında prim ve diğer haklarınız dikkate alınmadığı için söz konusu dönem tasfiye edilmemiş sayılacaktır. İşveren kıdem tazminatını yasada belirtilen şartlara uygun olarak ödemediği için emeklilikten sonraki 3 yılda dikkate alınarak toplam 21,5 yıl için kıdem tazminatını dava yoluyla alabilirsiniz. 21,5 yıl için kıdem tazminatı hesaplanırken asgari ücret, primler, yemek, yol vb haklar dikkate alınarak mahkeme yoluyla bilirkişilere hesaplama yaptırılır. Hesaplanan bu tutardan daha önce ödenen tutar mahsup edilir ve kalan bakiye tutar ödenir.
EYT’den emekli olan işçinin kullanmadığı yıllık izinler ücrete dönüşür
Diğer taraftan emekli olan işçinin kullanmadığı yıllık izinler varsa bunlar ücrete dönüşür. Yıllık izin ücreti ise işçinin son ücreti dikkate alınarak hesaplanır. Yıllık izin ücreti hesaplanmasında yalnızca işçinin temel ücreti dikkate alınır. Sizin temel ücretiniz asgari ücret olduğu için kullanmadığınızı yıllık izin gün sayası bir günlü asgari ücret ile çarpılarak hesaplanır.
