Kıdem tazminatı işçinin giydirilmiş brüt ücreti üzerinden hesaplanır. İşçinin çalışması karşılığında ödenen ücret işçinin temel ücreti yani çıplak brüt ücretidir. İşveren tarafından işçiye ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatlerin toplamı giydirilmiş brüt ücreti oluşturur. Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin çıplak brüt ücreti değil, giydirilmiş brüt ücreti dikkate alınır.
Bu yazımızda EYT’den emekli olacak işçilerin kıdem tazminatı hesaplanırken dikkat edilmesi gereken hususlara değineceğiz.
Kıdem tazminatının hesaplanmasına ilişkin örnek Yargıtay kararı
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 22.10.2020 tarih ve 2020/5964 Esas, 2020/13100 Karar sayılı ilamında özetle;
“Kıdem tazminatı hesabında esas alınacak ücret, işçinin son ücretidir. Başka bir anlatımla, iş sözleşmesinin feshedildiği anda geçerli olan ücrettir. İhbar öneli tanınmak suretiyle yapılan fesihte önelin bittiği tarihte fesih gerçekleştiğinden, önelin bittiği tarihteki ücret esas alınmalıdır. Bildirim öneli tanınmaksızın ve ihbar tazminatı da ödenmeden (tam olarak ödenmeden) işverence yapılan fesih durumunda ise, bildirim öneli sonuna kadar işyerinde uygulamaya konulan ücret artışından, iş sözleşmesi feshedilen işçinin de yararlanması ve tazminatının bu artan ücret esas alınarak hesaplanması gerekir.
Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir. O halde, kıdem tazminatı, işçinin fiilen eline geçen ücreti üzerinden değil, sigorta primi, vergi sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın belirlenen brüt ücret göz önünde tutularak hesaplanır.
Kıdem tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır. İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası pirim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaatler kavramına dahil olup, tazminata esas ücrete eklenmelidir. Satış rakamları ya da başkaca verilere göre hesaplanan pirim değişkenlik gösterse de, kıdem tazminatı hesabında genişletilmiş ücret kavramı içinde değerlendirilmelidir.” şeklinde içtihat yapıldığı görülmektedir.
EYT’den emekli olan işçinin brüt ücretine eklenmesi gereken menfaatler
Kıdem tazminatına esas ücret belirlenirken işçinin aylık çıplak ücretine ek olarak sağlanan diğer menfaatlerin parasal tutarlarının da çıplak ücrete eklenmesi gerekecektir. Sağlanan menfaatlerin çıplak ücrete eklenmesiyle bulunan ücret giydirilmiş brüt ücret olarak adlandırılır. Aylık ücrete eklenebilecek diğer menfaatleri ayrı ayır belirtecek olursak:
- İkramiye
- Satış rakamları yada başkaca verilere göre ödenen prim
- Devamlılık arz eden prim
- Yakacak yardımı
- Yol yardımı
- Yemek yardımı
- Gıda, erzak yardımı
- Ciro primi veya benzer adla yapılan ödemeler
- Özel sağlık sigortası yardımı ve Hayat sigortası pirim ödemeleri
- Giyecek yardımı (İş için verilen giyecek yardımı hariç)
- Kira
- Elektrik, su vb yardımlar
Yukarıda saydığımız menfaatlerden biri veya birkaçı işçiye sağlanıyorsa bunların işçinin çıplak brüt ücretine eklenmesi gerekmektedir. Bu menfaatlerin aylık tutarı dikkate alınır. Sağlanan menfaatler aylık düzenli olarak yapılmıyorsa, son bir yılda sağlanan bu menfaatlerin aylık ortalama tutarı bulunarak çıplak ücrete eklenir. Böylece işçinin giydirilmiş ücreti bulunur. Kıdem tazminatı ise bulunan bu giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanır.
Dikkat edilmesi gereken başka bir husus ise giydirilmiş brüt ücretin kıdem tazminatı tavanından yüksek çıkarsa hesaplama kıdem tazminatı tavanından yapılır.
